نوشتار بیست و هشتم
در مورد حق چشم در 7 منبع مورد بررسی دو عبارت مختلف گزارش شده است که عبارات مشابه نیز کمی اختلاف نگارش دارند اما این تفاوت آنچنان نیست که بتوان آن راتناقض نام نهاد. در این مجال بدون پرداختن به اختلاف های جزئی ، کامل ترین متن از کتاب شریف تحف العقول نقل می شود.
وَ أَمَّا حَقُّ بَصَرِکَ فَغَضُّهُ عَمَّا لَا یَحِلُّ لَکَ وَ تَرْکُ ابْتِذَالِهِ إِلَّا لِمَوْضِعِ عِبْرَهٍ تَسْتَقْبِلُ بِهَا بَصَراً أَوْ تَسْتَفیدُ بِهَا عِلْماً فَإِنَّ الْبَصَرَ بَابُ الِاعْتِبَارِ [1]
و اما حق چشم این است که آن را از حرام خدا فرونهی و نگاه های بسیار نداشته باشی مگر در مواردی که سبب عبرت تو گردد به نحوی که بصیرت یابی یا از علمی بهره مند شوی که همانا چشم دروازه عبرت آموزی است.
نکات کاربردی
به طور خلاصه می توان نکات زیر را از فرمایش امام سجاد علیه السلام  برداشت نمود :
1. به فرمایش قرآن کریم روزی خواهد آمد که در مورد چشم سؤال می شود آنجا که فرمود : « إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً » [3]
2. اعضاء و جوارح امانت خداوندی است و ما باید آن ها را پاکیزه و سالم نگهداریم و در امانت خیانت نکنیم.
3. حق نداریم چیزی ببینیم مگر آنکه خداوند آن را مجاز دانسته باشد.
4. گوش یکی از دروازه های ورودی قلب و ذهن است.
5. ورودی قلب نیازمند یک گمرک قوی و ضابطه مند است.
6. دیدنی ها ؛ ایجاد کننده ی نگرش ، دانش ، بینش و عقیده هستند.
7. دیدنی ها گوناگون است و ما انتخاب گر هستیم.
8. به جز دیدنی های مباح که امور دنیای ما بدان ها استوار است ، در دینی هایی که علم و بصیرت افزایی ندارد ، خیری نیست.
9. هر آنچه که شرع مقدس حرام نموده ، به تحقیق اثر نامطلوبی بر قلب انسان دارد.
10. چشم ظاهری ، یکی از ابزارهای بصیرت افزایی است.
11. چشم ابزار مناسبی برای علم افزایی است.
12. علم نافع و سودمند مورد سفارش اسلام است نه هر علمی.
13. ثمره ی عبرت گیری ، بصیرت افزایی است.