برای نگاه به مسئله حفظ عفاف و حجاب و به عبارت بهتر، حفظ حریم حرم در واقعه عاشورا باید این مهم را از چه زمانی به عنوان یک اصل ضروری مورد بررسی قرار دهیم؟
برای بررسی این مسئله باید گفت، امام حسین (ع)، در حفظ حریم بانوان همراه کاروان از ابتدای ورود به صحرای کربلا یک سلسله اقدامات ویژهای را انجام دادند و با نگاه به منابع تاریخی متوجه میشویم که انتخاب محل قرار گرفتن خیمههای اهل بیت (ع) در صحرای کربلا، که در خندقی هلالی شکل قرار داشت؛ نشان دهنده اهمیت این مسئله برای آن حضرت است؛ زیرا در حقیقت امام به عنوان یک کارشناس زبده نظامی میداند که در صورت شکست نظامی ممکن است دشمن که ایمانی برایش متصور نیست، بعد از شهادت خود ایشان و سرداران بزرگی چون حضرت ابالفضل (ع) حریم خیمهها را در تصرف خود دربیاورد و زنان و کودکان در معرض آسیبهای جدی قرار بگیرند؛ بنابراین باید تاکید کنیم که مسئله حفظ حریم اهل
بیت (ع) و زنان و کودکان آنقدر برای آن امام حسین (ع) مهم بود که در حین نبرد، خیلی از خیمهها فاصله نمیگرفتند، و در حقیقت در روز عاشورا و حتی در اوج نبرد، وقتی از خیمهها فاصله میگرفتند، مطابق نقل مقاتل دوباره به مکانی نزدیک خیمهها برمیگشتند تا اهل بیت (ع) در آرامش باشند. این نشان دهنده این مطلب است که امام حسین (ع) تا آخرین قطره خونشان اجازه ندادند دشمن نسبت به زن و بچه و حریم او کوچکترین تعرضی داشته باشند و سعی میکردند آنها را از قرار گرفتن در معرض نامحرم حفظ کنند و این غیرت دینی و مردانگی حضرت را با توجه به مسائل شریعت و حفظ ارزشهای اسلامی نشان میدهد.
بعد از نبرد عاشورا که حادثه اسارت برای زنان و کودکان اهل بیت(ع) اتفاق میافتد، حفظ مسئله عفاف و حجاب باتوجه به سختیها و تلخیهای اسارت چگونه است؟
طبیعی است که واقعه عاشورا تنها منحصر به ظهر حادثه نیست به تعبیری بعد از ظهر حادثه، رویدادهای پیاپی تلخی برای بازماندگان رخ میدهد و در تمام مدتی که اسارت در کارنامه قیام اباعبدالله ثبت میشود اصل اول حفظ حجاب و عفاف است. در تمام لحظات اسارت ما میبینیم دائما تأکید حضرت زینب (س) نسبت به حفظ پوشش و حجاب است به طور مثال وقتی کاروان اسرا به کوفه میرسند، حضرت در برابر تقسیم صدقه از سمت مردم بین فرزندان اهل بیت(ع) موضع سختی میگیرد اما در جایی میبینیم که وقتی یکی از مردم کوفه خدمت ایشان عرضه داشت که آیا میتوانم خدمتی به شما بکنم؟ ایشان در جواب میفرمایند برو مقداری چادر و پارچه برای ما بیاور تا به این دختران بدهم تا خود را از معرض نامحرم بپوشانند و آن کوفی این کار را کرده و حضرت نیز آنها را میپذیرد، زیرا حفظ حریم زن به عنوان یک ارزش بالاتر در این مقطع مطرح بود و یا در جریان سهل ساعدی وقتی او به محضر امام سجاد (ع) میرسد، امام از او میخواهد که مقداری پول به رئیس نیزه دارها بده تا سرهای شهدا را از کاروان جدا کنند و جلوتر از کاروان و اسرا ببرند تا مردم متوجه سرهای بریده شهدا بشوند و کمتر توجهشان به اسرا، زنان، دختران و کودکان اهل بیت(ع) جلب شود، این موارد به همراه مواردی دیگر خود مبین شدت اهمیت مسئله حفظ حجاب و عفاف در حین اسارت است.
شاید بتوان گفت، نقطه اوج تاثیرگذاری اسرا با محوریت حضرت زینب (س) را در کوفه و شام که مرکز خلافت محسوب میشود دید، اهمیت حفظ پوشش و نحوه برخورد زینب کبری (س) به عنوان یک بانوی آزاده مسلمان در این شرایط چگونه بود؟
حضرت زینب (س) شاخصترین زن کربلا است، او در کمال حفظ حجاب و عفاف خود، سعی میکند پیام حادثه را به درستی و بدون هیچ کم و کاستی به جامعه عصر خود و جوامع آینده انتقال بدهد ضمن آنکه در حین انجام تمام این مسئولیتها، حفظ حریم حرم را نیز عهده دار است و البته این مسئولیت را با همراهی حضرت سجاد (ع) انجام میدهد، به طور مثال در جریان مسجد اموی وقتی کاروان اسرا وارد این مسجد میشود یک سلسله از مناظرات بین امام سجاد(ع) و حضرت زینب (س) با یزید صورت میگیرد که نکات بسیار جالب و قابل تاملی دارد، یکی از نکاتی که حضرت زینب (س) در جریان این مناظره با یزید در مسجد اموی بیان میکنند این است که خطاب به یزید میفرمایند: ای پسر آزاد شده جدم رسول الله آیا این عدالت است که زنان و کنیزان تو در پس پردهها باشند، در حالی که دختران رسول الله را در میان بازارها بچرخانی و آنها را از شهری به شهر دیگر به اسیری ببرید؟ بیان این مسئله علاوه بر اشاره به پیشینه امویان و افشای هویت واقعی خاندان ابوسفیان، که باعث شد این خاندان در بین شامیها که از آمیزههای اصلی اسلام به واسطه این افراد دور مانده بودند شناخته شود، ضمن اشاره به ظاهر و پوشش زنان و کودکان اسیر به این جامعه بفهماند که آنهایی که دم از شریعت اسلام و عدالت و اجرای احکام الهی میزنند در حقیقت اسلام برایشان در حکم یک دستاویز است و در راه رسیدن به اهداف خودشان حتی حاضرند اصلیترین قانون شریعت یعنی عفاف و حجاب را نقض کنند.
زنان دیگر در زمینه حفظ این مهم به ویژه در شام چه اقداماتی کردند؟
آنچه که از اسناد و مدارک و کتب معتبر برمی آید، شام نقطه عطف وقایع صفر سال ۶۱ هجری است در شام جایگاه و پایگاه حاکمیت جور متزلزل میشود و در حقیقت این مهم از طریق مشاهده رفتارهای زنان اهل بیت(ع) که صورت صحیح اسلام است محقق میشود یکی از اساسیترین این رفتارهای دینی حفظ حجاب و عفاف است به عبارتی در جریان اسارت در شام زنان سفیر حجاب و عفاف میشوند.
انتقال فرهنگ عاشورا یکی از مهمترین مباحثی است که در طی جریان اسرای عاشورا به عینه مشاهده میشود، به نظر شما چگونه میشود با انتقال این فرهنگ موجبات گسترش حجاب و عفاف را مهیا کرد؟
در وهله نخست باید بدانیم که مطابق فرمایش مقام معظم رهبری، عاشورا یک فرهنگ است بنابراین ماهم باید نسبت به انتقال این فرهنگ اقدام کنیم. به جرأت میتوان گفت در حوزه زنان و خانواده حفظ عفاف و حجاب با اتکا بر اصل مقاومت و پایداری فرهنگ پایداری است که کمتر به آن توجه شده است. اکنون باتوجه به وضعیت عفاف و حجاب در کشور و غفلت عدهای که کاملا غیر عامدانه این اصل مترقی اسلام را رعایت نمیکنند؛ بازخوانی واقع عاشورا و بخصوص نقش و جایگاه زنان عاشورایی در حفظ و گسترش عفاف و حجاب میتواند موثر واقع شود به عبارت بهتر راه علاج مسئله بیحجابی در اسلام بازخوانی این واقعه و جایگاه زینب کبری (س) است.