پاسخ: تأخیر در پرداخت خمس جایز نیست زیرا وجوب پرداخت خمس فوریت دارد و مکلف باید بلافاصله بعد از اتمام سال خمسی مبلغ مذکور را بپردازد. این فوریت به گونه ای است که با وقتی پرداخت نکرده باشد شرعا حق تصرف در سایر اموالش را ندارد ولو اینکه مقدار خمس بسیار کم باشد.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:
رهبر انقلاب:
«به‌طور کلى تأخیر در پرداخت خمس جایز نیست و مکلف پس از رسیدن سال خمسى لازم است خمس آن را در همان روز بپردازد و تا خمس مالش را نداده، نمىتواند در مال خود تصرف کند، و اگر قبل از پرداخت خمس در آن تصرف کند، مقدار خمس آن را ضامن است.»
آیت الله العظمی سیستانی:
«تأخیر جایز نیست مگر به مقدار ضرورت که به طور طبیعی رساندن مبلغ، مستلزم آن است.»
آیت الله العظمی مکارم شیرازی:
«انسان تا خمس مال را ندهد نمى تواند در آن تصرّف کند و نیّت دادن خمس به تنهایى کافى نیست، همچنین نمى تواند خمس را به ذمّه بگیرد و در مال تصرّف کند و چنانچه تصرّف کند کار حرامى کرده و اگر آن مال تلف شود باید خمس آن را بدهد.»
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی:
«به طور کلی از زمان تعلق خمس به عین مال، تصرف در آن منوط به اذن از مجتهد جامع الشرایط است.»
آیت الله العظمی نوری همدانی:
«در صورتی‌که عرفا در پرداخت خمس تأخیر شود برای تصرف در اموال نیاز به مصالحه با مجتهد یا وکیل مجتهد است.»
نکته 1: اگر کسی سال خمسی اش رسید و مبلغ مذکور را نداشت چه باید بکند؟ مقام معظم رهبری در این رابطه می فرمایند:
«در هر صورت اگر در پرداخت خمس مشکل دارید مى‌توانید به یکى از نمایندگان مجاز در امر وجوهات شرعیه مراجعه و پس از دستگردان نمودن به تدریج بپردازید.»
نکته 2: حال اگر شخصی به هر دلیلی خمسش را تا سال آینده به تاخیر انداخت تکلیفش چیست؟ آیا اگر در سال های بعد به فکر بیفتد و بخواهد بدهی شرعی خود را بپردازد چه باید بکند؟ رهبر انقلاب در پاسخ چنین سؤالی می فرمایند:
«تاخیر پرداخت خمس از سال خمسی به سال دیگر جایز نیست، هرچند هر وقت آن را بپردازد ادای بدهی حاصل میشود.»
نکته 3: سؤال دیگر این است که آیا این تاخیر مشمول جریمه هم می شود؟ خیر، جریمه مالی در کار نیست و اصلا جریمه مالی حتی در بانکها هم وجه شرعی ندارد! لکن قطعا تاخیر بدون دلیل و بدون دست گردان و اجازه از مرجع تقلید یک عمل خلاف شرع است و گناهی بر دوش صاحب آن
می‌افتد که پاک شدن آن با استغفار ممکن است نه با دادن جریمه مالی.
