درباره تکنولوژی برخی درصدد سود و زیان آن برآمده‌اند و برای رد یا قبول، برخی فوائد و مضراتش را بیان کرده‌اند. به نظر ما فقط با طرح سود و زیان نمی‌توان درباره رد یا قبول تکنولوژی و صنعت، سخن گفت بلکه باید مبانی تکنولوژی و صنعت و ارتباط آن مورد بررسی قرار گیرد. پیشرفت و تکنولوژی واژه جدیدی است که از قرن هجدهم به کار گرفته شد و علت ورود این واژه رشد علوم تجربی و کشفیات جدید بود.
تکامل و پیشرفت هر موجودی نسبت به همان موجود باید سنجیده شود و هر موجودی کمال خاص خود را دارد که اگر به آن کمال مورد انتظار نرسید ناقص خواهد بود. به همین جهت آنچه از یک گیاه انتظار می‌رود از حیوان انتظار نمی‌رود. همچنین هر نوع گیاه کمال خاص خود را دارد، از درخت سرو انتظار بلندی می‌رود و کمال آن نیز بلندی است نه میوه دادن و از درخت میوه انتظار میوه دادن می‌رود نه بلندی.
حال از منظر دین کمال انسان چیست و چه انتظاری باید از او داشت؟
از نظر دین انسان موجودی متفاوت از نبات و حیوان است و لذا کمال وی نیز با کمال نبات و حیوان متفاوت است. از نظر دین انسان نبات یا حیوان پیچیده‌تر یا باهوش‌تر نیست بلکه موجودی است به کلی متفاوت و جدا از دیگر موجودات.
دین، تکنولوژی و صنعت را برای انسان پیشرفت و کمال نمی‌داند و مطلوبیت صنعت و تکنولوژی را بالغیر می‌داند. یعنی اگر صنعت و تکنولوژی جهت دفع دشمنان دین مورد استفاده قرار بگیرد دین مشوق آن می‌باشد، اما بدون چنین کاربردی و اولا و بالذات صنعت و تکنولوژی را توصیه نمی‌کند. چون مبنای صنعت و دانش فنی تسلط بر طبیعت و تغییر آن به نفع میل و هوس انسان است و در تفکر مواد صنعت نگاهی معترضانه به طبیعت موجود وجود دارد، در حالی که دین نگاهی رضایتمندانه به طبیعت موجود دارد و به همین جهت درصدد تسلط و تغییر طبیعت موجود نیست.
و اما پاسخ به این سؤال که مگر فناوری و محصول آن که صنعت نام دارد، علم نیستند و مگر دین ما را تشویق به علم‌آموزی و استفاده از شرارت علم نکرده است؟ چرا دین ما را تشویق نموده تا به دنبال علم برویم و دستاوردهای علمی را در زندگی به کار ببریم؟
1- «علم» در متون دینی تعریف خاصی دارد و نمی‌توان لفظ «العلم» را در متون دینی معادل کلمه علم لاتین دانست، علمی که در آیات و روایات بسیار سفارش شده علم تجربی نیست.
2ـ- اگر هم بپذیریم که مراد دین از علم، علم تجربی است و دین هم بر علم تجربی تأکید نموده است، با این حال نمی‌توان از این مطلب نتیجه بگیریم که صفت و فناوری مورد توجه دین است و مشوق دینی دارد، چون برای رسیدن به صنعت و فناوری غیر از علم تجربی فکر دیگری لازم است و آن تغییر جهان به نفع خواسته‌های انسان است. در حالی که متون دینی، مستقیم و غیر مستقیم چنین تفکری را نفی می‌کنند.
در مدرنیته مفاهیمی مانند رضایت، توکل، صبر، قناعت و... جایی ندارند چرا که اعتقاد بر این است که هر چیزی را انسان «می‌تواند» عوض کند و «باید» عوض کند، در مقابل هیچ اراده‌ای غیر از آنچه خود بخواهد، تسلیم نمی‌شود.
3- روایاتی مانند «اطلبوا العلم و لو بالصین» که زیاد به آن تمسک می‌شود نیز مقصود از «علم» علم خداشناسی است نه علم تجربی.
دل بی‌جمال جانان میل جهان ندارد
هرکس که این ندارد حقا که آن ندارد
انسان‌های امروز به جهت ناپدید شدن جمال جانان از زندگی‌شان دچار اضطراب و افسردگی و... شده‌اند و این نتیجه غفلت از خداوند است. بگذریم که با ورود تکنولوژی و صنعت جدید برخی، حتی انسان را رب عالم می‌دانند و معقتدند انسان با صنعت و فناوری که آفریده جهان را در اختیار دارد. این همان طغیانی است که خداوند فرموده انسان اگر توهم بی‌نیازی کند طغیان می‌کند (إِنَّ الاْءِنسَانَ لَیطْغَی أَن رَآهُ اسْتَغْنَی) و امروز انسان با دست یافتن به ابزار طغیان، طغیان کرده و «أناَ رَبُّکُمْ الأعْلی» سر داده است!
به هر تقدیر، اینک مار خوش خط و خال تکنولوژی که مدت زمانی در آستین انسان متجدد پرورانده شده به اژدهایی سهمگین مبدل گردیده که حیات سعادتمندانه بشر روی کره خاک را به آتش کام خود می سوزاند و دیو سرکش صفت سخت در کار لگدمال کردن ارزش های انسانی است .امروزه این پرسش در بسیاری اذهان قوت گرفته است که آیا ماشین خادم آدمی است یا مخدوم او و با نظربه پیشرفت حیرت انگیز صنعت ساخت.
روبات ها، این هراس بر بسیاری از دل ها سایه افکنده که روزی ماشین های مخلوق آدمی، اقتدار کامل خواهند یافت و او را برده و فرمانبردار خویش خواهند ساخت.
چه این سخنان مقبول افتد و یا تحجر تلقی شود، امروز باید درباره این امور دوباره اندیشه و تأمل کنیم. متأسفانه در دنیای جدید سخن از بازنگری و بازخوانی تفسیر دین و فهم دین و برخی هم بازخوانی اصل دین می‌زنند اما به ندرت کسی سخن از بازنگری درباره اعتقاد به «پیشرفت غرب»، «مطلوبیت فناوری»، «رشد بی‌رویه علم تجربی و الگو قرار گرفتن آن» و... می‌گوید. امروزه روشنفکری یعنی زیر سؤال بردن دین و اعتقادات دینی و تفسیری مدرن از آموزه‌های دینی، اما زیر سؤال بردن فناوری، پیشرفت غرب و... تحجر و عقب‌ماندگی است، بیاییم یک بار در الگوهایی که امروز دنیای غرب بر ما تحمیل کرده دوباره اندیشه کنیم.
