اقتصاد

جام جهانی و مرگ تدریجی شهرک‌های صنعتی ایران

چندسالی است که دیگر نشانی از تبلیغات با سلیقه و یا حتی بی سلیقه کالاهای ساخت داخل در تلویزیون نیست. کالاهایی که با شعارهای مختلفی کالاهایی با کیفیت ایرانی را معرفی کنند
عطالله حسینیان- بازیهای جام جهانی تمام شد و تیمهای راه یافته به این رویداد بزرگ ورزشی به کشورهای خود بازگشتند، تیمهای برنده و بازنده همگی بازگشتند و تنها خاطره این بازیها برای بازیکنان و میلیونها هوادار آنها باقی ماند. اگرچه این بازیها تمام شد و دیگر حتی خبری نیز از قهرمانان و بازیکنان و مربیانش در رسانهها مانند روزهای برگزاری مسابقات منتشر نمیشود، ولی بازی بزرگ تری تازه شروع شده است.

بازی که با شروع بازیهای جهانی در تبلیغات تلویزیونی و تبلیغات کنار زمین و میکسزون مسابقهها آغاز شد و شرکتهای بزرگ بین المللی برای تبلیغ کالاها و محصولات خود و در ‌‌نهایت فروش هر چه بیشتر آنها در رقابتی تنگاتنگ با هم قرار گرفتند و تا ماهها و شاید سالهای بعد در سایه همین رقابتها کالاهای خود را در تمامی کشورهای جهان بفروشند.

پر بیراه نخواهد بود که اگر قهرمانان این مسابقات را شرکتهای ژاپنی مانند کنون و سونی یا شرکتهای کرهای همچون سامسونگ و ال. جی یا شرکتهای آمریکایی نایک و آدیداس و شماری دیگر از این برندهای معروف بدانیم. شرکتهایی که فارغ از حضور تیم کشورشان در بازیهای جام جهانی با نگاهی کاملا جهانی تنها به فکر قهرمانی و بردن بزرگترین رقابت و مسابقه قرن حاضر یا‌‌ همان جنگ اقتصادی میان کشورها بودند و انصافا نیز که خوب بازی کردند و حتما خوب نیز بردند.

آنچنان که متاسفانه کشور ما اگرچه قهرمانانش خوش درخشیدند، ولی طبق معمول و همانند سنوات گذشته این مسابقات غافلمان کرد از رویداد بزرگتر یعنی رقابت اقتصادی؛ اگرچه بدیهی است که توان تولیدی ایران زمین هنوز آنقدر نیست که بخواهد محصولاتش در برنامههای تلویزیونی بینالمللی و یا حتی در کنار زمین چنین بازیهایی تبلیغ شود، ولی توان و قابلیت پخش تبلیغات تلویزیونی در داخل کشور را که دارد.

تا یک دهه پیش با شروع رویدادهای بزرگ ورزشی همچون المپیک و یا جام جهانی فرصتی به دست میآمد تا تلویزیون با تبلیغ کالای مختلف تولیدی کشور، هم خود به سود سرشاری دست یابد و هم این فرصت را در اختیار بخش تولید کشور قرار میداد تا این بخش با بهرهگیری از وسعت اثرگذاری رسانه ملی، کالاهای خود را در شکل مناسبی تبلیغ کند.

اما چند سالی است که دیگر نشانی از تبلیغات با سلیقه و یا حتی بیسلیقه کالاهای ساخت داخل در تلویزیون نیست، کالاهایی که با شعارهای مختلفی کالاهای با کیفیت ایرانی را معرفی میکردند. این روزها در جریان پخش زنده مسابقات ورزشی تبلیغات بازرگانی تلویزیون به تبلیغ چند بانک و موسسه مالی و همچنین دو اپراتور تلفن همراه کشور محدود شده است.

حال ناخوش شهرکهای صنعتی

چند سالی است که دیگر خبری از عمو یادگار خرس بامزه در تلویزیون نیست که به دلیل بهرهمندی از گرمای لذت بخش محصولات ایران رادیاتور به خواب زمستانی درون غار نمیرفت.

این روزها دیگر از تبلیغات و شعارهایی همچون همه سال با آبسال، سرما در گرما، گرما در سرما با سپهر الکتریک، ابزار مهدی، معرف ابزار مهدی است، با رفتن، نیک کالا، مینو، سینجر گاز پادیسان، بوتان، ارج، آزمایش، خودروی سینا، تنها خودروساز بخش خصوصی، بهروز و دلپذیر و هزاران کالای دیگر در تلویزیون نیست. شعارهایی که کالاهای ساخته شده در شهرکهای صنعتی کشور در اقصی نقاط ایران زمین را معرفی میکردند. نبود این تبلیغات به گفته بسیاری از کارشناسان گواه خوب نبودن حال و روز بخش تولید کشور است، بخشی که در رکودی عمیق به سر برده و نفس بسیاری از کارخانههایش به شماره افتاده است.

این روزها برای پذیرفتن حاکم شدن رکود و رخوت در شهرکهای صنعتی و بخش تولید کشور به ارائه آمار و ارقام نیاز نیست، اینکه یکی از مسئولان شهرکهای صنعتی کشور بگوید نزدیک ۵۰ درصد کارخانههای شهرکهای صنعتی ورشکسته شدند، به بیان و استدلال نیاز ندارد، تماشای تبلیغات رسانه ملی به خوبی نشان میدهد که شهرکهای صنعتی در تمامی استانهای کشور وضع خوبی ندارند و از تولید و فعالیت سالهای پیش در این شهرکها دیگرخبری نیست.

شهرکهای صنعتی که روزگاری محصولات آنها به شناسنامه معتبری برای معرفی صنایع استانهای مختلف کشور تبدیل شده بود. صنایعی که قرار بود زمانی نردبان رشد و توسعه صنعتی کشور باشند و حال امروز تمامی استانهای ایران در شهرکهای صنعتی خود، یادگارهایی از دوران شکوه و رونق تولید را درون خود دارند. اینها تنها بخشی کوچکی از آن یادگارها است.

یزد و خاطره محصولات سعادت و افشار و یزدباف

استان یزد از دیرباز یکی از قطبهای صنعت نساجی ایران بود و کارخانههای مختلف نساجی و ریسندگی در این استان مشغول فعالیت بودند محصولات کارخانههای نساجی این استان در سراسر ایران عرضه میشد و هنوز هم پارچه فروشان و بنکداران در مغازههای قدیمی منسوجات در سراسر کشور نام برندهای معروفی همچون یزدباف، افشار و یا سعادت را به خوبی به یاد دارند.

واردات شکر و افول کشت چغندر و تولید قند در شمال خراسان

بسیاری از مردم نام شیروان را با کارخانه قند آن به خاطر میآورند، کارخانهای که از جمله نخستین کارخانههای قدیمی قند در کشور بود و کیفیت و مرغوبیت محصول این کارخانه نام شیروان را در سراسر کشور بر سر زبانها انداخته بود.

این کارخانه نیز هماکنون به مانند بسیاری از کارخانههای قند سراسر کشور وضعیت مطلوبی ندارد و تنها به صورت محدود از شکرهای وارداتی قند تولید و به بازار عرضه میکند و با توجه به عدم کشت چغندر قند در این منطقه اگر شکر وارداتی در دسترس نباشد، این کارخانه برای تولید محدود خود با مشکل مواجه خواهد شد.

نساجی مازندران و چیتهای بهشهر در یادهای دور

نام مازندران در سالیان گذشته با نام صنعت نساجی گره خورده و صنایع نساجی این استان با نام نساجی مازندران، قائم شهر و بهشهرعجین شده بود.

متاسفانه این صنعت در استان مازندران هماکنون رو به فراموشی است، زیرا عمر تعطیل شدن نساجی و کارخانه چیت بهشهر بیشتر از ۱۲ سال است و کارخانههای دیگر نساجی نیز با ادامه روند کنونی سرنوشتی مشابه نساجی بهشهر را برای خود متصور هستند.

لاستیک دنا و یخچالهای آزمایش استان فارس

شاید هیچ استانی به اندازه استان فارس شاهد مرگ برندهای صنعتی نبوده است، برندهای معروفی همچون آزمایش و یا آی. تی. آی، بزرگترین کارخانه تولید تجهیزات مخابراتی در خاورمیانه و لاستیک دنا تنها نمونههای کوچک برندهای صنعتی این استان هستند که هماکنون یا به صورت کامل تعطیل شدند و یا در شرف تعطیلی هستند.

تالش گیلان و کارخانه بزرگ چوکایش

هنوز هم بسیاری از مردم نام کارخانه چوکای تالش را با یاد میآورند، کارخانهای که بزرگترین کارخانه چوب و کاغذ در ایران بود، همچنین صنایع الکتریک گیلان و کارخانجات نساجی پوشش نیز از جمله کارخانهها و صنایعی بودند که در استان گیلان تاسیس شدند و امروز شرایط مناسبی ندارند.

البسکو، برند معروف پوشاک کودکان ایران زمین

استان خراسان نیز به عنوان میزبان بسیاری از صنایع قدیمی و با سابقه کشور هم اکنون شاهد وضعیت نامناسب این صنایع و بیتوجهی دولت به مشکلات و معضلات آنها است، در استان خراسان رضوی طیف وسیعی از صنایع از پوشاک و البسه تا مواد غذایی در سالهای گذشته تاسیس شده بود که هماکنون با مشکلات متعددی روبهرو هستند.

البسکو، نان قدس رضوی، ایران شرق، خوشاب، بینالود و بسیاری از صنایع دیگر هماکنون با مشکلات متعدد روزگار خود را میگذرانند و فشارهای مختلفی را تنها برای بقا تحمل میکنند.

شبهای زمستان و تبلیغ بخاریهای پلار و لرج اصفهان

استان اصفهان از دیرباز یکی از قطبهای صنعتی ایران بوده و صنایع مختلفی در این استان تاسیس شده است که برخی از این صنایع به برندها معتبری در طول سالهای فعالیت خود تبدیل شدند. برندهایی که در سایه تحولات اقتصادی کشور در چند سال گذشته به تدریج ضعیف و فراموش شدند.

برندهایی از قبیل شعبه کارخانجات آزمایش اصفهان، صنایع نساجی و بافندگی گلبافت، زایندهرود اصفهان، روغن نباتی ناز، دوچرخه سازی اصفهان و کارخانه تولیدی ابزاران، لوازم خانگی پلار، آتور و لرج تنها نامهای معدودی از برندهای صنعتی استان اصفهان هستند که هماکنون یا به طور کلی تعطیل شدند و دیگر هیچ نشانی از آنها باقی نمانده است و یا وضعیت نامطلوب و نامساعدی دارند و کارگران آنها ماهها است از دریافت حقوق و دستمزد خود محروم شدند.

قالی کرمان خاطره می شود؟

نام کرمان در سراسر جهان با نام صنعت قالی این شهر گره خورده است. هنوز هم بسیاری از مردم، کرمان را با پسته و فرش میشناسند. با این حال تحولات در سالهای اخیر و موضوعات پیش آمده موجب افت محسوس این دو محصول استان کرمان شده است.

صنعت قالی کرمان به مانند دیگر نقاط کشور با رکود روبهرو است و دیگر وضعیت سالیان پیش را ندارد و پسته این منطقه هم در بازارهای جهانی با رقیبان سرسختی همچون آمریکا در حال رقابت است.

همچنین در این زمینه میتوان از افول صنعت خودروسازی در این استان هم سخن گفت، صنعتی که روزگاری کرمان خودرو با تولید و مونتاژ انواع خودروی سواری دوو حداقل گزینههای انتخاب مردم را در بازار انحصاری دو خودروساز بزرگ کشور افزایش داده بود.

نفت و صنایع بزرگ لوله سازی اهواز و خوزستان

اگر قرار باشد از برندهای فراموش شده استان خوزستان نام ببریم چه نامی مهمتر از صنایع لوله سازی این استان، کارخانه لوله سازی خوزستان چند سالی است که به طور کامل تعطیل شده و حتی نشانی از این شرکت و مجتمع صنعتی در استان خوزستان باقی نمانده است.

همچنین لوله سازی اهواز که چند سال گذشته به علت عدم پرداخت معوقههای این شرکت از سوی دولت دچار تنگناهای شدید مالی شده بود در حال حاضر شرایط بهتری از گذشته دارد، ولی این شرکت تولیدی معتبر ایران در صنایع لوله سازی هنوز هم مشکلات متعددی دارد که شاید کارگران آن به خوبی بتوانند آن مشکلات را تشریح کنند.

https://shoma-weekly.ir/RyNBeu