اقتصاد

تولیدات مهجور مانده بنیانگذار اقتصاد اسلامی

در موارد مشمول منطقه الفراغ باید به نظرات علمای اقتصاد توجه نمود.


در شماره 752 اشاره ای شد به تالیف شهیر شهید محمد باقر صدر، اقتصادنا(اقتصاد ما) که به تشریح اندیشه اقتصادی اسلام بر اساس محدوده تشریع و منطقه الفراغ پرداخت و تاکید کرد که در موارد مشمول منطقه الفراغ باید به نظرات علمای اقتصاد توجه نمود.
اگرچه مکتب اقتصادی اسلام در بطن قرآن و احادیث و احکام شریعت از ابتدا جاری بوده و توسط رسول اکرم (ص) و امیر المومنین (ع) در دوران حکومتشان اجرا شده است اما تدوین منظم آن به صورت یک مکتب اقتصادی در برابر دو مکتب اقتصادی  رایج امروزه جهان یعنی  سوسیالیسم و لیبرالیسم ابتدا توسط این شهید گرانقدر تدوین و سپس با شرح و تدریس توسط اساتید بزرگی همچون آیت الله سید منیر الدین شیرازی و سایر فضلای حوزه و دانشگاه به صورت یک مبحث علمی مستقل شهرت یافته و اعلام وجود کرد تا جایی که امروزه هر سال تعداد زیادی کتب اقتصاد اسلامی نه فقط توسط دانشمندان شیعه بلکه توسط اساتید حوزه و دانشگاه در مالزی، پاکستان و مصر تدوین می شود و  بانکداری اسلامی نشات گرفته از کشور ایران در سرتاسر جهان گسترش یافته و حتی به عنوان یک روش خاص در بانکداری  توسط برخی شعب بانکهای غربی در کشور های اسلامی نیز اجرا می شود.
با این حال سید محمد باقر صدر کتب دیگری نیز تحت عناوین زیر در باب مسائل اقتصاد اسلامی دارد که متاسفانه هنوز برخی از آنها به فارسی ترجمه نشده اند و در مسیر تولید علم اقتصاد اسلامی می تواند مورد توجه قرار گیرد:
 ماذا تعرف عن الاقتصاد الاسلامی(از اقتصاد اسلامی چه میدانیم)، الانسان المعاصر و المشکله الاجتماعیه(انسان معاصر و مسائل اجتماعی)، البنک الربوی فی الاسلام(بانک ربوی در اسلام)، الصوره الکامله الاقتصاد فی المجتمع الاسلامی(چهره کامل اقتصاد در جامعه اسلامی)، الخطوط التفصیلیه عن الاقتصاد المجتمع الاسلامی (سرفصلهای تفصیلی از اقتصاد در جامعه اسلامی)
محمد باقر صدر تنها یک اندیشمند خانه نشین نبود و چنانکه از بعد شدیدا اجتماعی آثار علمی وی بر می آید؛ در عمل نیز عالمی سیاسی و اجتماعی بود به گونه ای که پس از درگذشت آیت الله سید محسن حکیم مردم عراق وی را به عنوان رهبر مبارزات اسلامی خود در کانون توجه قرار دادند و همین مبارزات نهایتا منجر به شهادت وی به  دست رژیم بعث عراق در 19 فروردین سال 1359 گردید.
شهید محمد باقر صدر همچنین در زمان حیات خود حزب الدعوه را بنیانگذاری نمود که این تشکل سیاسی هسته های اولیه مقاومت سازمان یافته شیعیان را در عراق رقم زد و بعد‌ها نهال های مثمری چون سپاه بدر و مجلس اعلای شیعیان عراق (مجلس اعلای انقلاب اسلامی امروز) از آن جوانه زد.
از این رو نگاه وی به اقتصاد اسلامی یک نگاه انتزاعی و خارج از کاربرد نیست و شاید اگر عمر با برکت وی تداوم می یافت می توانست تالیفات گرانبهای دیگری نیز داشته باشد. با این وصف باید پرسید در این روزها که تولید علم بر اساس مبانی اسلامی سرفصل تکالیف نظام دانشگاهی ما قرار گرفته است؛ چرا همچنان آثار این اندیشمند اسلامی مورد غفلت قرار گرفته و حتی به زبان فارسی ترجمه نیز نشده است.


https://shoma-weekly.ir/qUeGOb