دلیل برخی اختلافات در تاریخ شهادت و ولادت ائمه چیست؟ مثلاً برای شهادت امام سجاد(ع) دو تاریخ نقل کرده اند که یکی همین دوازدهم محرم است.
دشمن برای اینکه تاریخ تشیع منعقد نشود اجازه خودنمایی و عمل به شیعیان نمی داد. این یک دلیل اجمالی کلی. اما توضیحش اینکه به طور کل در همه زمانها تاریخ نویسان وابسته به حاکمیت بودند و اصلاً آنچه می نوشتند تاریخ الخلفا بوده است. یعنی شرح حال می نوشتند که الان فلان جنگ اتفاق افتاد یا فلان واقعه به وقوع پیوست و غیره. حالا اگر اقدامات ائمه هم ارتباط با حکومت پیدا می کرد، آن را هم ثبت می‌کردند. پس تاریخ نویس ها به شهادت و ولادت اهل بیت علیهم السلام کاری نداشتند و این خود شیعیان بودند که می نگاشتند. شیعیان هم چون در تقیه بودند ممکن بود نوشته شان دست حاکمیت بیفتد یا اصلاً بعضی اوقات نمی‌نوشتند و حفظ می کردند تا بعداً بنویسند. بعد هم هنگام نوشتن امکان داشت نام ماه یا روز را فراموش کنند، مثلاً به جای ذیحجه می نوشتند رجب. اختلافات پیش آمده نوعاً از این دست هستند.
دانستن و کشف این قضایا اهمیت خاصی هم دارد؟
نه، اهمیت چندانی ندارد. لذا در طول تاریخ تشیع هم هیچگاه بزرگان ما دنبال این موضوع نبودند. آنها می‌خواستند ائمه را معرفی کنند، یکی از راه های معرفی هم در ایام شهادت ائمه علیهم السلام است. خب، وجود دو تاریخ، یعنی دو بار امکان معرفی. غرض معرفی است و دو تاریخ برای شهادت و یا حتی برای ولادت، نه تنها به این غرض خدشه ای وارد نمی کند بلکه به این هدف کمک هم خواهد کرد.
پس چرا در مورد برخی ائمه اختلافی نیست مانند علی بن ابیطالب (ع)؟ دلیلش این است که مشکلات فوق برای تاریخ نویسان شیعه اتفاق نیفتاده یا دلایل دیگری هم می تواند داشته باشد؟
علت غالب همان است. ولی دلایل دیگری هم هست. مثلاً درباره امیرالمؤمنین (ع) که گفتید درست است، هیچ اختلافی نیست. اما علتش چیز دیگری است. علت این است که حضرت به خلافت رسید لذا آنها به عنوان خلیفه تاریخ وقایع مربوط به حضرت را ثبت کردند.
یا اینکه درباره میلاد امام زمان (عج) ما هیچ اختلافی نیست. چرا؟ چون دیگر در این زمان شیعه یاد گرفت که هم وقایع را دقیق ثبت و مکتوب کند و هم اینکه مکتوباتش را سرّی نگه دارد.
با این وجود درباره پیامبر اکرم (ص) هم می‌بایست اختلافی باشد ولی هست؟
درباره تاریخ شهادت پیامبر اکرم (ص) تقریباً اختلافی نیست. اما درباره ولادت حضرت اختلاف شد. ریشه این اختلاف کجا بود؟ درست گفتید، طبق قاعده فوق باید تاریخ مربوط به پیامبر هم دقیقاً ثبت می شد.
علت این بود که این بار به عمد می خواستند اوضاع اختلافی شود و وحدتی ایجاد نشود. یعنی می دانستند که وجود پیامبر (ص)، محور وحدت است و برای از بین بردن این محور تردیدهایی ایجاد نمودند. لذا مرحوم کلینی(ره) در زمان خودشان این قضیه را با انتخاب روایتی که مربوط به دوازدهم می شد (روایتی که اهل سنت به آن استناد می کنند) تا حدودی حل کردند تا اختلافی نباشد. حضرت امام (ره) نیز این اختلاف را با ایجاد هفته وحدت حل نمودند.
