در یک سال گذشته که مردم به دلایل مختلف به ویژه بالا بودن قیمت خودروهای ساخت داخل و کیفیت بسیار پایین و نازل آن‌ها دست از خرید برداشته بودند حال به امید کاهش چشمگیر قیمت‌ها به انتظار ارزان شدن محصولات تولید داخل تنها به نظاره کنندگان بازار خودرو تبدیل شده‌اند و این موضوع رکود این بازار را بیش از پیش کرده است.
اما این موضوع که واقعیت‌های بازار به چه اندازه پاسخگوی توقعات مصرف کنندگان و خریداران خودرو خواهد بود سوالی است که کارشناسان و فعالان این صنعت پاسخ‌های متفاوت و بعضا متضادی برای آن دارند.
هاشم یکه‌زارع، مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه حال که قیمت دلار اندکی کاهش یافته و پیش بینی می‌شود که با پیش بینی مثبت از نتیجه مذاکرات تا تیرماه سال جاری، قیمت ارز باز هم کاهش یابد، آیا قیمت خودرو کاهش خواهد یافت، می‌گوید: قیمت خودرو تابع شرایط و عوامل مختلفی است که به نظر نمی‌رسد کاهش جزئی در یک عامل، انتظار کاهش قیمت را منطقی کند.
وی می‌افزاید: هزینه‌های سربار در گذشته تبدیل به زیان شرکت شده بود و هم‌اکنون با توجه به بالا رفتن تولید، خودروسازان از زیان‌دهی خارج شده‌اند؛ ولی سایر هزینه‌ها همچون حقوق و دستمزد و مواد اولیه در سال ۹۴ تغییر خواهد کرد که بر آن اساس، قیمت معین می‌شود.
به اعتقاد یکه‌زارع، امسال تولید ایران خودرو از ۶۰۰ هزار دستگاه عبور می‌کند که بر این اساس با بالا رفتن تولید، هزینه‌های سربار نیز کاهش خواهد یافت، اما این به معنای کاهش قیمت در سال ۹۴ نیست؛ چراکه هزینه‌های جانبی بالا رفته است. اما به هرحال هرگونه تغییر در قیمت انواع خودرو‌ها، بستگی به مراجع تصمیم گیر در این رابطه از جمله شورای رقابت دارد.
بازار در عطش محصولات جدید و متنوع
برخی کارشناسان صنعت خودرو نظر دیگری دارند و با اشاره به مذاکرات به متنوع سازی محصولات خودروسازان داخلی و شکستن قیمت‌ها در سال جدید اعتقاد دارند.
این کارشناسان معتقدند، خودروسازان در سال جدید تلاش می‌کنند تا با ورود محصولات جدید به بازار اندکی از عطش مردم برای دیدن خودروهای جدید در خیابان‌ها را کاهش داده و توجه آن‌ها را از خودروهای خارجی و به ویژه رقیب ارزان و سرسخت خودروهای ایرانی یعنی چینی‌ها کم کنند.
به هرحال آمدن خودروسازان خارجی و شراکت با ایرانی‌ها به خصوص تولید را متحول کرده و علاوه بر اینکه مردم را در دیدن خودروهای جدید، راضی می‌کند؛ بلکه تولیدکنندگان ایرانی نیز در کنار خارجی‌ها، باز هم می‌توانند سهم بازار بیشتری را در داخل، از آن خود کرده و پای چینی‌ها را از بازار ایران کوتاه کنند.
اما نکته مهم‌تر شاید شکستن قیمت خودروهای فعلی با آمدن خارجی‌ها باشد، خودروسازانی که قرار است طرحی نو دراندازند و با شرکای خود، کیفیت و زیبایی را برای ایرانیان رقم زنند، بنابراین پیش بینی می‌شود که با کاهش تقاضا برای برخی از انواع خودروهای پرتیراژ فعلی، قیمت آن‌ها نیز شکسته شود و از سوی دیگر، به طور قطع بازار رقابتی که پیش روی مردم و خودروسازان قرار می‌گیرد، خود عاملی برای کاهش قیمت در بازار فعلی خودرو است.
لوزان و آینده صنعت خودروی ایران
بیانیه لوزان اما در نگاه برخی از کارشناسان تیغ دو لبه‌ای است بر گردن صنعت خودروسازی کشور، زیرا هم اکنون خودروسازان چینی در بازار ایران به خوبی جولان می‌دهند و قصد خروج از این بازار را هم ندارند. خدمات پس از فروششان هم که برای مصرف کنندگان چندان راضی کننده نیست، بنابراین به نظر می‌رسد که ممکن است تا زمان نهایی شدن توافقات، خودروسازان چینی با شرایط بسیار مناسب بتوانند از عطش بازار استفاده کرده و تا می‌توانند خودرو به ایرانی‌ها بفروشند.
در این میان آنچه که مهم به نظر می‌رسد تعیین برندگان و بازندگان بازار خودروی ایران در سال جدید و چند سال آینده است.
در این میان برخی از کارشناسان معتقدند که چین می‌تواند بازار خود را در ایران داشته باشد، همانطور که در بسیاری دیگر از کشورهای اروپایی نیز جایگاه خود را دارد و خودرو می‌فروشد، اما در ایران ممکن است از تب و تاب قبلی خود بکاهد، اما هیچ‌گاه بازار بکر ایران را از دست نخواهد داد و ترک هم نخواهد کرد.
چین و بازار بکر ایران
واقعیت این است که چینی‌ها تمام تلاششان را برای حفظ و حتی ارتقای جایگاه فعلی خود در صنعت و بازار خودرو ایران خواهند کرد و به‌عبارت بهتر بیرون راندنشان به این سادگی‌ها نخواهد بود. فربد زاوه، کار‌شناس خودرو معتقد است که با آمدن احتالی خودروسازان غربی از جمله فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها، رقابت در خودروسازی ایران بالا خواهد گرفت و در این شرایط، شرکت‌های چینی نمی‌توانند دوام بیاورند.
اظهارات این کار‌شناس در شرایطی است که یک مقام مسئول در صنعت خودرو کشور اعتقاد دارد نباید از چینی‌ها به‌عنوان بازنده توافق لوزان یاد کرد؛ زیرا آن‌ها حتی با حضور رقبای غربی در ایران نیز همچنان برگ برنده‌ای برای ماندن و رقابت کردن خواهند داشت. به گفته وی، برگ برنده چینی‌ها، قیمت پایین محصولاتشان است، چه آنکه آن‌ها وقتی بدانند پایگاه‌شان در بازار ایران به خطر افتاده، از حربه کاهش قیمت استفاده خواهند کرد تا همچنان خریدار داشته باشند.
اما آنچه که بیش از هر موضوعی در این میان اهمیت دارد سرنوشت خودروسازان و قطعه سازان داخلی در سایه این تفاهم است که بنا به گفته کارشناسان ملاک برنده و بازنده بودن خودروسازان داخلی از ناحیه بیانیه لوزان، چرخش آن‌ها به سمت شرکت‌های بزرگ دنیا است، به نحوی که هر خودروسازی قصد ارتباط با بزرگان دنیا را داشته باشد، برنده و هر که به سمت چینی‌ها رفته، بازنده خواهد بود.
محمدرضا نجفی‌منش، عضو انجمن قطعه‌سازان کشور با اشاره به اینکه ایران خودرو اقداماتی برای شراکت دوباره با رنو و پژوی فرانسه آغاز کرده است، می‌گوید: سایپا نیز همکاری خود با کیاموتورز کره را گسترده‌تر خواهد کرد و از آن سو مقدمات ارتباط دوباره پارس خودرو با رنو نیز فراهم شده است.
به گفته وی، اگر طبق آنچه وعده داده شد، تحریم‌ها لغو و مشکلات مربوط به نقل و انتقال پول حل شود، رنو و پارس خودرو همکاری‌شان را از سر خواهند گرفت. نجفی‌منش تاکید می‌کند که با توجه به احتمال محکمتر شدن روابط سایپا و پارس خودرو با شرکای خارجیشان (کیا و رنو)، این دو خودروساز داخلی را باید جزء برندگان توافق لوزان دانست، همانطور که ایران خودرو نیز به واسطه شراکت آینده‌اش با پژو، از برندگان این «توافق» به حساب می‌اید.
