قرآن و ترس از ملامت مردم
فرمایش حضرت در حالی است که قرآن کریم ، یکی از مهمترین صفات برگزیدگان امت را چنین معرفی می فرمایند که از ملامت ملامت کنندگان نمی هراسند.
آری در قرآن کریم نهراسیدن از ملامت ملامت کننده از صفات کسانی برشمرده شده که خدا آنها را دوست دارد وآنها نیز خدا را دوست دارند. می فرماید « یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّهٍ عَلَى الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّهٍ عَلَى الْکافِرینَ یُجاهِدُونَ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ وَ لا یَخافُونَ لَوْمَهَ لائِمٍ ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ . هان ای کسانی که ایمان آورده‏اید اگر کسی از شما از دینش بر گردد ، بدانید که خدا بزودی مردمی را - برای گرایش به این دین - می‏آورد که دوستشان دارد و آنان نیز وی را دوست دارند ، که اینان مردمی هستند در برابر مؤمنین افتاده حال و در برابر کافران مقتدر ، مردمی که در راه خدا جهاد می‏کنند و از ملامت هیچ ملامتگری پروا ندارند و این خود فضلی است از خدا ، فضلی که به هر کس صلاح بداند می‏دهد و خدا دارای فضلی وسیع و علمی وصف ناپذیر است. » [2]
به تعبیر دیگر خداوند متعال نهراسیدن از ملامتِ ملامت کنندگان را تحسین و تایید کرده و از صفات پسندیده برشمرده اند ، حال چه شده که امام زین العابدین ترس از ملامت مردم را به عنوان عاملی بازدارنده از حرام برشمرده است !!!
تناقض یا تبیین روان شناختی ؟
شاید برخی تصور کنند که بین کلام امام و قرآن کریم تناقض وجود دارد اما با کمی دقت و تدبر ، مشخص می شود که نه تنها هیچ تناقضی بین روایت و آیه ی مذکور وجود ندارد بلکه روایت مذکور تبیین روان شناختی زیبایی از آیه ارائه می دهد.
از آنجا که حضرت سجاد علیه السلام ترس از ملامت مردم را به عنوان یک عامل بازدارنده برای دستیازی به حرام بهره جسته اند مشخص می شود که ملامت مردم یک امر منافر طبع انسان است که هر انسانی از آن متنفر بوده و به طور طبیعی سعی در پرهیز از آن دارد. ما نیز به طور آشکار این موضوع را دریافته ایم که به طور طبیعی از ملامت مردم گریزان و متنفریم.
از این نکته لطیف روان شناسانه در تبیین آیه چنین استفاده می شود که مومن واقعی در راه خدا از ملامت ملامت کننده نمی هراسد اگر چه ملامت مردم منافر طبعش است و تحمل آن برایش دشوار است اما برای رضای خدا آن را تحمل می کند و هر گز از آن نمی هراسد. « أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ » [2]
آری مومن واقعی برای جلب رضای خداوند متعال ، نه تنها از ملامت دیگران هراسی ندارد بلکه دشنام ، اذیت، آزار و بسیاری دیگر از شداید را نیز به جان می خرد.