پژوهشگر تاریخ اسلام با بیان اینکه واقعه عاشورا در بستر ریشه‌های علوی شکل می‌گیرد، گفت: ریشه‌های تفکر علوی را در قرن نخست واضح‌تر قابل‌مشاهده است. تا زمان فروپاشی امویان یک دوگانه در جامعه اعراب آن زمان وجود داشت و اساساً شکل‌گیری بنی‌عباس در قالب این دوگانه است زیرا خودشان را در ظرف علوی‌ها جا می‌دهند.
وی درباره علاقه ایرانیان به حضرت علی (ع) و ائمه اطهار علی‌رغم حمله اعراب به ایران توسط خلفا گفت: ایرانیان به‌سرعت پس از حمله اعراب متوجه شدند همه اعراب مسلمان دارای فکر واحد نیستند. این موضوع دلایل متفاوتی دارد؛ یکی از این دلایل زیست در جغرافیای عراق است که بخشی از حوزه تمدنی و سرزمینی ایران ساسانی است.
وی افزود: یکی از دلایل دیگر رفتارهای مسالمت‌آمیز امیرالمؤمنین علی (ع) نسبت به ایرانیان بسیار چشمگیر است و آزادی‌های مختلف سیاسی و اجتماعی ایرانیان را تضمین می‌کند. در زمان خلفا چیزی به نام حق مالکیت برای ایرانیان نداشتیم اما حضرت علی (ع) وقتی به‌عنوان خلیفه کار خود را آغاز کردند حق مالکیت را به ایرانیان باز گرداندند. حتی حضرت علی (ع) فارسی را به دلیل تعامل با ایرانیان آموختند.
این پژوهشگر تاریخ اسلام از اسلامی شدن همه سرزمین ایران تا اواخر قرن سوم گفت و بیان کرد: در واقع سرعت زیادی در مسلمان شدن توده‌های مردم ایران نداریم. البته اسلام ایرانیان از همان روز نخست با گرایش و طعم سیاسی علوی است اما این موضوع فراگیر نبود.
وی درباره اثر گرایش علوی و حسینی در مردم اشاره کرد: در سیستان سال ۶۱ هجری قمری که تحت حاکمیت امویان بوده است، وقتی مردم آنجا که هنوز به معنای واقعی شیعه نشده بودند، واقعه کربلا را می‌شنوند، بر حاکم خود که برادر عبیدالله ابن زیاد بود یورش می‌برند و حاکم خود را بیرون کردند. این اقدامات ناشی از آن است که ایرانیان از روز نخست اسلام را با طعم علوی پذیرفتند و نسبت به امویان به‌شدت موضع دارند.
حجت‌الاسلام طباخیان به حضور ایرانیان در دوشادوش مختار برای قیام علیه امویان اشاره و بیان کرد: ادعای تاریخ‌نگاران این است که اکثر سپاهی که مختار در کوفه تشکیل داد را ایرانیان بودند و حتی المان‌های ایرانیان را در دولت مختار مشاهده می‌کنیم. ایران تنها ملت شیعه‌ای است که فارغ از جناح‌بندی‌های مذهبی، فکری، سیاسی و قومی یکپارچه نسبت به عزای سیدالشهدا رفتار واحد دارد و تمام آئین‌های عزاداری در بین ادیان و مذاهب وجود دارد.
