اندیشه

امر پیامبر (ص) در حدیث قرطاس مولوی بود یا ارشادی؟

معنای این دو امر تا حدودی از ظاهرشان نیز پیداست. وقتی شرع مقدس امری صادر نماید که در رابطه با دستورات عقلی باشد این امر نقش تأکید و راهنمایی و ارشاد دارد. در حقیقت خود عقل می‌تواند استقلالاً به آن امر دست یابد ولی شرع کمک می‌کند و با امر ارشادی به عقل یاری می‌رساند. برای نمونه حکم اطاعت از خدا و رسول او را هر عقل سالمی در می‌یابد، لذا وقتی در قرآن کریم امر «أطیعوا الله و رسوله» صادر می‌شود جنبه ارشادی دارد.
در مسائل شرعی دو نوع امر داریم، امر مولوی و ارشادی؛ مفهوم و تفاوت این دو چیست؟

معنای این دو امر تا حدودی از ظاهرشان نیز پیداست. وقتی شرع مقدس امری صادر نماید که در رابطه با دستورات عقلی باشد این امر نقش تأکید و راهنمایی و ارشاد دارد. در حقیقت خود عقل میتواند استقلالاً به آن امر دست یابد ولی شرع کمک میکند و با امر ارشادی به عقل یاری میرساند. برای نمونه حکم اطاعت از خدا و رسول او را هر عقل سالمی در مییابد، لذا وقتی در قرآن کریم امر «أطیعوا الله و رسوله» صادر میشود جنبه ارشادی دارد.

اما امر مولوی امری است که آمر در آن امر حقیقی صادر میکند نه امر ارشادی و اخباری. پس در نتیجه امر مولوی جنبه انشایی و ایجادی دارد و امر ارشادی، جنبه اخباری و تأکیدی. باز مثالی میآوریم، قبح ظلم و زیبایی عدل را عقل در مییابد پس اگر شرع دستوری در این زمینه بدهد، ارشادی است ولی در خصوص نماز اینگونه نیست. عقل نمیتواند حُسن و قبح و ثواب و عقاب آن را استقلالاً درک کند لذا امر شرع درباره نماز مولوی است.

اما دو نکته کوتاه: در جریان قرطاس که مورد اختلاف است و برخی میگویند امر پیامبر برای آوردن کاغذ و قلم در لحظات آخر عمر مبارکشان ارشادی بوده است. با توضیحات مختصر فوق هم به راحتی میشود فهمید که این امر مولوی بوده وگرنه کدام عقلی حکم میدهد به اینکه در لحظات آخر عمر انسان نیاز به کاغذ و قلم دارد!؟ رسول خدا صلی الله علیه و آله در جریان حدیث قرطاس، میخواست هدایت همیشگی امت را تضمین نماید؛ ولی عدهای مانع آن شدند.

https://shoma-weekly.ir/7Yd5Es