اولین سالهای دهه ۷۰ بود که وقتی چهارمین فرزند خانواده چشم به دنیا باز و پدر با هزار امید و آرزو به اداره ثبت احوال مراجعه می‌کرد تا برای او شناسنامه بگیرد تا مثل سایر شهروندهای این مرز و بوم او هم هویت ملی پیدا کند، کارمند ثبت با چهره‌ای درهم می‌گفت: «چه خبره آقا تو این دوره و زمونه این چهارمی دیگه چه صیغه‌ای بوده اون هم تو این خرج گرون و...؟!» آن وقت بود که یک دلهره تازه به هزاران دغدغه تربیتی اضافه می‌شد، دلهره‌ای که با این اصل مهم که روزی فرزند تازه متولد شده را خداوند می‌رساند نه دولت وقت و سیاست‌های کنترلی جمعیت کاملا در تضاد بود.
کبری عابدینی کار‌شناس امور تربیتی و مدیر یکی از مدارس ابتدایی درباره تاثیر روانی این سیاست‌ها بر والدین و فرزندان سوم و چهارم که قربانی سیاست‌های کاهش جمعیت بودند می‌گوید: «باید بگویم معمولا بچه‌های دهه 70 که قوانین خشک و بی‌منطق جمعیتی در آن اجرا می‌شد، با درک این قضیه که فرزند سوم و یا چهارم خانواده بودند، به نوعی به خاطر نگاه بد جامعه دچار حس انزوا طلبی و یا پرخاشگری می‌شدند این بچه‌ها در محیط‌هایی مثل مدرسه با افت درسی مواجه بودند و نگاه سایرین به آن‌ها از جهت فرهنگی نگاهی بر اساس تحقیر بود ضمن اینکه به واسطه تخطی از سیاست‌های جمعیتی توسط والدین،آن‌ها ناچار بودند از یک سری از خدمات رفاهی و درمانی دولتی هم محروم بمانند و این مسئله باعث می‌شد این بچه‌ها در مقایسه با دیگران در محیط آموزشی به دلیل دید دیگران و یا تکرار این قضیه که تو فرزند ناخواسته بوده‌ای بازدهی و شادابی روحی کمتری داشته باشند.»
اکنون بعد از آنکه به روایت مدارک و اسناد آماری و به ویژه بعد از هشدارهای مکرر رهبر انقلاب لزوم تجدید نظر و لغو این سیاست‌های جمعیتی به دلیل کهولت جمعیت در آینده احساس شد نگرش گفته شده نیز تا حدودی تغییر پیدا کرد. اما باید دید آیا می‌توان به راحتی از صفر شدن رشد جمعیت جلوگیری کرد؟
محمد میرزایی رئیس انجمن جمعیت‌شناسی ایران معتقد است: در علم جمعیت‌شناسی گفته می‌شود که تغییرات جمعیتی تابع یک منحنی لجستیک است، منحنی لجستیک یک منحنی به شکل اس است که در آن در مدت کوتاهی از یک تعادل به تعادل دیگری می‌‌رسیم. رشد جمعیت چه در دنیا و چه در ایران، روندی استثنایی را طی کرده است. جمعیت دنیا تا 160 و یا 170 سال قبل یعنی تا سال ۱۸۴۰ هنوز به یک میلیارد نفر هم نرسیده بوده است اما اکنون از سال ۱۸۴۰، هفت بار به جمعیت جهان یک میلیارد نفر اضافه شده است. در کشور ایران هم در قرن گذشته هجری شمسی جمعیت به زحمت به 10 میلیون نفر می‌‌رسید و الان به نزدیک 80 میلیون نفر می‌رسد. یعنی جمعیت کشور ما تقریباً طی 90 سال هشت برابر شده است. پس باید توجه داشته باشیم که با تغییر و تحولات اساسی در رابطه با چارچوب مسائل جمعیتی مواجه بوده‌ایم. اما در کل جمعیت خود متعادل است و نباید مردم را دچار استرس کرد به عبارت بهتر از صفر شدن جمعیت می‌توان جلوگیری کرد.
حال باید گفت در بحبوحه این مهم که عده‌ای معتقد به سیاست‌های قهری برای افزایش جمعیت هستند و گروهی نیز تشویق را بر تنبیه ارجح می‌دانند باید دید این سیاست‌ها چه عواقبی را برای زنان که یکی از ارکان مهم بارویی و رشد جمعیت هستند در پی خواهد داشت.
اعظم آقاخانی متخصص زنان و نازایی می‌گوید: مهم‌ترین اشکالی که می‌شود در سیاست‌های قهری مدنظر بگیریم تهدید سلامت زنانی است که می‌خواهند به هر دلیلی در این مقطع فرزندی نداشته باشند به عبارت بهتر آن‌ها دچار باروری ناخواسته شده‌اند که به دلیل وجود سیاست‌های قهری این دسته از افراد به روش‌های غیرقانونی و یا زیرزمین با هزینه‌های هنگفت و غیربهداشتی روی می‌آورند که این مسئله به علت عدم نظارت دقیق از لحاظ بهداشت سلامت مادر را مورد تهدید قرار می‌دهد به طوری که مسئله دیده می‌شود در اثر سقط جنین‌های غیر قانونی دیگر این زنان باردار نخواهند شد و یا به عبارتی سیستم باروری آن‌ها مختل شده و دیگر فرزندی نخواهند داشت در صورتی که این افراد بعد از فراهم شدن شرایط لازم برای فرزندآوری دیگر بچه دار نخواهند شد که آمار این افراد البته به جهت سقط‌های غیر قانونی و اصولی کم نیستند.
به هر حال با توجه به اینکه هنوز قوانین افزایش جمعیتی در خم کوچه اول باقی است و متولیان امر اقدامی مناسب برای این مهم انجام نمی‌دهند سیاستی را باید اتخاذ نمود که تشویقی و یا به عبارتی ایجابی باشد و در حوزه فرهنگ و آموزش فعالیت تخصصی صورت گیرد. همچنین خطر تهدید نسل را به خانواده‌ها گوشزد کنیم تا خانواده‌های متدین از طریق این
فرهنگ‌سازی و برنامه ریزی دینی جامع و دقیق اقدام به فرزند آوری کنند تا در آینده شاهد نسلی پویا و مفید برای ایران اسلامی باشیم.