پیدا کردن شریک زندگی مناسب همواره یکی از مهمترین چالش های زندگی فردی و اجتماعی است و این با پیشرفت فن آوری و تکنولوژی در عصر ارتباطات صورت های نوینی به خود گرفته است اکنون تنها با فشار دادن چند کلید می توان عضو سایتی شد که هزاران نفر از اقصی نقاط دنیا برای یافتن دوست یا شریک زندگی در آن عضو شده اند با فراگیر شدن اینترنت در دنیا استفاده از وسیله و شبکه های دوست یابی یکی از پر طرفدارترین شیوه ها در دوست یابی است که ایرانیان هم از این مقوله مستثنی نیستند ترویج فرهنگ ازدواج مجازی در بین هم میهنان‌مان، ما را بر آن داشت تا به سراغ دکتر محسن ایمانی استاد دانشگاه تربیت مدرس تهران و متخصص در حوزه های فلسفه تعلیم و تربیت ،روانشناسی و مشاوره رفتیم و به آسیب شناسی این مسئله از منظرهای گوناگون پرداختیم.
گفت و گو: اکرم یافتیان- نفیسه زارعی

 * به عقیده شما در ارتباطات و ازدواج های مجازی چه نوع تهدیداتی برای طرفین متصور است؟
یک نوع از ازدواج های اینترنتی که می تواند باعث تهدید ، دغدغه و نگرانی شود نوعی است که در آن افراد خود وارد فضای مجازی شده و از طریق چت کردن و ورود به برخی از سایت ها با افرادی رابطه برقرار می کنند که ممکن است بعد از مدتی منجر به ایجاد علاقه شود و بعد از مدتی که در فضای مجازی با گفتگو سپری شد تمایل به دیدار در بین دو طرف ایجاد می شود و این علاقه شدت یافته و در مطلوب ترین شکل وارد بعد ازدواج می شود و این در حالی است که طرفین بدون توجه به تفاوت های اعتقادی و تفاوت در سبک زندگی با یکدیگر آشنا شده اند و فرد با وجود اینکه نسبت به این تفاوت ها آگاه است اما به دلیل عاطفه ی شکل گرفته در طی این رابطه نمی تواند تصمیم عاقلانه ای اتخاذ کند که در این صورت هر دو فرد با وجود شناخت از یکدیگر و آگاهی از تفاوت ها و عدم پذیرش این موضوع به دلیل ایجاد حس عاطفی دچار مشکلات و اختلالات روانی می شوند و علاوه بر آن خانواده های آنها نیز دچار چالش می گردند ضمن اینکه به دلیل ترفندهای رایانه ای ممکن است تصویر حقیقی از فرد خاطی به دست طرف مقابل نرسد و در صورتی دیگر نیز به دلیل اینکه جهانی شدن برابر با کمرنگ شدن مرزها تفسیر می شود ممکن است در این مدل از ازدواج فردی با یک فرد بیگانه آشنا شده و به او وابسته گردد  که من در موردهای مشاوره خود بعضاً افرادی از این دست که دارای اضطراب هستند داشته ام و بعد از ریشه یابی مشکل آنان متوجه شده ام که آنها به شخصی خارج از کشور که از طریق رابطه اینترنتی با هم آشنا شده اند دلبسته شده و بدون توجه به تفاوت فرهنگی و معنوی دو کشور قصد ازدواج با آن فرد را دارد.

 * بین کدام یک از اقشار جامعه این نوع ازدواج که توأم با تهدید است رایج است و آیا اینگونه ازدواج ها موفق است؟
معمولاً در این نوع ازدواج‌ها احساسات نوجوانی و جوانی دخیل است و افراد مسن تر و پخته تر به این ترتیب همسر خود را انتخاب نمی کنند  و به صورت واقعی به مسئله ازدواج می اندیشند و این در حالی است که ما در دوران نوجوانی با معضل رویا در بیداری مواجه هستیم و این امر در اوایل جوانی کمرنگ تر و بعدها از بین می رود و فرد نسبت به مسائل زندگی واقع بین تر می شود. و این سال ها در مقابل نوجوانی که با عنوان سال های خامی از آن یاد می شود قرار می گیرد و اگر فردی در دوره ی نوجوانی فرد از طریق اینترنت و دنیای مجازی به انتخاب خود دست بزند و به دلیل عدم اطلاع از تهدیدها و فریب ها زودتر به دام می افتد لذا باید جامعه به سمت ازدواج واقعی حرکت کند زیرا در این مدل فرد و خانواده با شناخت دقیق از طرف مقابل از آن تهدیدهای ازدواج های اینترنتی مصون می ماند و فرد عاری از هرگونه احساسات و عواطف می تواند برای آینده خود تصمیم عاقلانه اتخاذ کند.

 * آیا این نوع ازدواج ها با عرف و شرع ما همخوانی دارد و به اعتقاد شما معضل عمده این ازدواج ها در بین جوانان و نوجوانان چیست؟
پنهان کاری از والدین در این نوع رابطه باعث اضطراب می شود ضمن اینکه اینگونه روابط برخلاف ارزش های معنوی جامعه است و فرد با این نوع رابطه هنجارهای شرعی و عرفی ما را زیر پا می گذارد و در واقع این نوع تماس ها نوعی راهزنی اینترنتی است زیرا فرد از این طریق موجبات نفوذ خود در یک خانواده را مهیا می کند و این از جمله تهدیداتی است که در این رابطه ناهنجار وجود دارد از طرفی نیز این رابطه به دلیل عدم انطباق با هنجارهای شرعی و عرفی استرس زا است و این رابطه ممکن است پیامدهای دیگری هم داشته باشد که از جمله آنها می توان افسردگی،ایجاد حس ناکامی،پرخاشگری  و سرخوردگی را متذکر شد.

 * خانواده های تشکیل شده در این نوع ازدواج آیا خانواده های پایداری هستند یا خیر؟
معمولاً خانواده های شکل گرفته در این نوع ازدواج دارای روابط سردی هستند و فرزندان تربیت شده در آنها به دلیل همین مسئله بعدها دچار بزه اجتماعی می شوند و همان گونه که اطلاع دارید شخصیت های پارانوئید شخصیت هایی هستند که هر لحظه در معرض تهمت قرار دارند و زندگی با این افراد بسیار مشکل است و هنگامی که فردی از طریق چت با فرد دیگری آشنا شده و ازدواج می کنند همواره همسر وی این نگرانی را نسبت به این مسئله دارد که همسرش به او خیانت کند به عبارت دیگر همواره سایه بدبینی بر این خانواده حکم فرما است و هر چند این فرد دیگر با کسی ارتباطی مجازی نداشته باشد اما با این حال این نگرانی نسبت به خیانت طرفین به هم دیگر وجود دارد و این خانواده همواره به دلیل احساس بدبینی دچار فشار و استرس روانی است و اگر ازدواج به سبک معمولی و مورد پسند جامعه صورت پذیرد این نگرانی ها هرگز وجود نخواهد داشت و اگر بخواهیم پیامدهای این نوع ازدواج را دقیق تر مورد بررسی قرار دهیم می توانیم بگوییم که این نوع ازدواج مجازی قیدهای فرهنگی ،اجتماعی و معنوی جامعه ما را دچار تزلزل می کند زیرا در بحث انتخاب شایسته ما مسائلی نظیر تحقیق و بررسی، واقع نگری و مانند آن را داشته ولی وقتی دو نفر کورکورانه و تنها بر مبنای یک رابطه مجازی به یکدیگر دلبسته می شوند فرصت این تحقیق از آنها گرفته می شود ضمن این که مشورت هم از آنها سلب می شود و به دلیل عشق و علاقه کورکورانه حرف والدین برای آنها بی اهمیت تلقی می شود زیرا هنگامی که احساسات در فرد غلبه می کند فرد نمی تواند تفاوت های فردی و اجتماعی طرف مقابل را بر مبنای منطق و عقلانیت شاهد باشد و به تعبیر حضرت علی (ع) دوست داشتن چیزی یا کسی انسان را کر و کور می کند و همین امر سبب می شود خانواده هایی بی دوام شکل بگیرد و باعث گردد که آمار طلاق و جدایی در جامعه ایرانی افزوده شود.

 * بیشترین آسیب در الگوی ازدواج مجازی متوجه کدام طرف ازدواج است دختر یا پسر؟
بیشترین آسیب در ازدواج های اینترنتی بیشتر متوجه دخترها است البته بیان این نکته به این معنا نیست که پسرها از این نوع روابط اصلاً آسیبی نمی بینند بلکه در بین آنها نیز در مواردی ما شاهد افسردگی حاد ،خودکشی ،ترک تحصیل، اعتیاد و بعضاً انتقام هستیم ولی در مجموع شدت ضربه وارده ناشی از شکست در این روابط بیشتر متوجه دختران می شود زیرا مطابق آمار دختران بیست درصد و پسران ده درصد به افسردگی مبتلا می شوند لذا بنده می خواهم این نکته را متذکر شوم که دختران بیشتر در معرض آسیب های ناشی از این روابط هستند البته باز موکداً اشاره می کنم که اگر دخترها از این روابط بیشتر آسیب می بینند دلیل بر این نیست که پسرها اصلاً در این بین آسیب نمی بینند و شروع یک چنین ارتباطی به اعتقاد ما خودش شروع یک آسیب محسوب می شود زیرا این روابط به هنجارهای فردی و اجتماعی افراد لطمه وارد می کند چون این فرهنگ یک هنجار بیرون از قاعده هنجارهای فرهنگی ،اجتماعی و مذهبی ما است و نتیجه ای جز سستی بنیان خانواده و یا پایه گذاری و تشکیل یک خانواده ی ناموفق در پی نخواهد داشت و بهتر است که جوانان ما خودشان را درگیر چنین مسئله ای نکنند و به هر حال می توان شکل های پسندیده ،نیکو و اثبات شده در تاریخ را به عنوان روشی اصلی برای خواستگاری و نهایتاً ازدواج برگزید که بنیان یک خانواده استوار محسوب می شود.

 * شما به عنوان یک متخصص امور تربیتی و خانواده چه توصیه ای به جوانان برای یک انتخاب شایسته و بر مبنای عقل و منطق هر چند در فضای مجازی دارید؟
به اعتقاد من ما باید در مورد ازدواج مطالعه کنیم و بر روی موارد حقیقی و واقعی سرمایه گذاری کنیم خانواده ما حتماً باید در انتخاب ما سهیم باشند تا ما ره به بیراهه نبریم زیرا وقتی خانواده ما در انتخاب همسر ما مشارکت داشته باشند از این انتخاب حمایت می کنند و طبیعتاً این ازدواج پایدارتر خواهد بود. باید به انتخاب کسی دست بزنیم که با هنجارهای اجتماعی،فرهنگی و مذهبی ما سازگاری داشته باشد زیرا افراد نسبت به هم از اطمینان خاطر و امنیت و آرامش بیشتری برخوردارند و تهدیدهایی که ناشی از ازدواج های مجازی است کاملاً در الگوی ازدواج حقیقی از بین رفته است .