مخاطب گریزی
با پیشرفت‌هایی که در حوزه فیلمسازی و تلویزیون اتفاق افتاده، هر از گاهی زمزمه‌هایی درباره ازکارافتادن ابزارهای رسانه‌ای مانند سینما و تلویزیون شنیده می‌شود. از طرف دیگر عوامل دیگری هم برای کم‌شدن مخاطب در سینماها مطرح می‌شود، عواملی مانند گرانی و قیمت بالای بلیت. در ابتدای سال جاری هم با گران‌شدن بلیت‌های سینما، برخی سینما‌داران خبر از ریزش مخاطب داده بودند. مدیر سینما آزادی در فروردین ماه گفته بود: قیمت بلیت پس از دوسال با افزایش قیمت مواجه شدند که بی‌تاثیر در اقبال مخاطبین نیست. البته این کاهش مخاطب طبیعی است. وی درباره درصد افت کاهش مخاطب گفت: به عقیده من نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۱۰ یا ۱۵ سال کاهش مخاطب داشتیم که این افت به وضوح احساس می‌شود.
یکی دیگر از مورادی که درباره فیلم‌ها مطرح می‌شود محتوای آن است، عده‌ای معتقدند بیشترین اقبال مخاطب سینمای ایران متوجه فیلم‌های کمدی است. ساخت این نوع از فیلم‌ها بر حضور مخاطب و اقتصاد سینما موثر است. اقتصاد سینما نیز مانند هر رسانه دیگر بر پاشنه مخاطب می‌چرخد. نگاهی ساده به آمار فروش سالانه فیلم‌های سینمایی به ما نشان می‌دهد فیلم‌هایی که در صدر جدول فروش نشسته‌اند عمدتا در ژانر کمدی دسته‌بندی می‌شوند. از این رو سینمای ایران هر چند که یک سینمای دولتی است و سهم بالایی از تولید خود را از بودجه دولت تامین می‌کند؛ اما به هر حال اگر بخواهد یک تولید ضررده نباشد و مخاطب هم به آن اقبال داشته باشد، ناچار به سمت ژانر کمدی می‌رود. اما آیا تنها همین دلایل باعث رونق‌گرفتن یا نگرفتن سینماها و گیشه‌های فروش بلیط می‌شود؟
مثال نقض
وقتی اخراجی‌های مسعود ده‌نمکی لقب پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران را به نام خود کرد، هنوز اساتید سینما این جریان را باور نداشتند و با برچسب‌هایی مانند حمایت دولتی و چنین و چنان می‌خواستند او را زیر سوال ببرند؛ اما وقتی دوباره فیلم ده‌نمکی توانست رکورد اثر خودش را جابه جا کند، دیگر کسی نتوانست چنین ادعایی را تکرار کند. فروش‌های چند میلیاردی در زمانی که فیلم‌ها نهایتا دو یا سه میلیارد می‌فروختند. فیلم‌های ده‌نمکی ژانر دفاع مقدسی داشت و با ساخت خوب و درگیر با زندگی مردم توانسته بود گیشه را تصاحب کند. این خوش‌ساخت‌بودن باعث می‌شد مخاطب بعد از دو سال در انتظار اثر بعدی ده‌نمکی باشد که ببیند قرار است چه اتفاقی در آن بیفتد. ماجرای فیلم محمد(ص) ساخته مجیدی هم یکی دیگر از این آثار است. فیلمی کاملا دینی که در روزهای اول اکرانش توانست رکوردهای عجیب و غریبی برای خودش رقم بزند. استقبال از این فیلم در حدی بوده است که در روز اول اکران بیش یک صدو هفتاد میلیون تومان فروش داشته است. یکی از مواردی که درباره این فیلم بی‌سابقه بوده این است که این فیلم در روز فروش نیم بهای بلیت توانست عددی بیش از هشت میلیون تومان فروش داشته باشد، طبق آمار اعلام‌شده در تهران پس از سینماهای کوروش و آزادی سینما شکوفه، واقع در میدان شهدا بیشترین آمار فروش در طرح نیم بهاء را به خود اختصاص داد و با بلیت 4000 تومان با فروش 8 میلیون تومان در روز سه شنبه مواجه شدند. تاکنون فروش این فیلم را بیش از دومیلیارد محاسبه کرده‌اند؛ این آمار در حالی است که تا امروز [روز انتشار مطلب] کمتر از دوازده روز از شروع به اکران این فیلم گذشته است.
مخاطب هوشمند
با این تفاسیر می‌توان به‌راحتی گفت مخاطب فیلمی را که دوست داشته باشد می‌بیند، اینکه هزینه بلیت فلان باشد و موضوعی معنا‌گرا و خیانت داشته باشد، خواست مخاطب نیست. بیراه نیست اگر بگوییم که آثاری مثل اخراجی‌ها و محمد(ص) ثابت کرده‌اند اگر فیلمی آنگونه که شایسته است به شعور مخاطب احترام بگذارد و از سوژه انسانی و ارزشمند برخوردار باشد مخاطب آن را در سالن‌های سینما دنبال خواهد کرد. این استقبال‌ها تا اندازه‌ای است که مخاطب هیچ‌گاه منتظر ارائه فیلم در شبکه نمایش خانگی نمی‌ماند و خودش را به سال سینما می‌رساند.
