شوراى عالى انقلاب فرهنگى بسرعت ساماندهى امور فرهنگى را در دستور کار خود قرارداد تا تحولات مهمى را در ساحت فرهنگى و اجتماعى ، که از مطالبات اصلى رهبر فقید انقلاب اسلامى بود ، ایجاد کند. با تحمیل شدن جنگ هشت ساله و فعالیتهاى مؤثر بسیج ، بسیارى از نواقصى که در ارتش پس از فروپاشى نظام شاهنشاهى ظاهر شده بود جبران شد و با توجه به تحریمها، ابتکارهاى متعددى در زمینۀ فناورى به منظور تدارک و تجهیز جبهه ها به ثمر رسید..... بدین ترتیب آنچه را انقلاب اقتضا مى کرد و انقلابیون جستجو مى کردند ، در سالهاى اول پس از پیروزى انقلاب اسلامى ، با انگیزه اى که در مردم رهیده از ظلم دیرپاى حکومت شاهنشاهى، ظاهر شده بود تا حدود زیادى قوام گرفت. همین انگیزه که آمیخته با احساس مسئولیت و مشارکت فعال بود به لحاظ اقتصادى در فعالیتهاى درخشان ابتداى دوران سازندگى پس از جنگ تحمیلى بروز کرد و بسیارى از خرابیهاى ناشى از جنگ را جبران نمود.
اینها همه احتیاجات جدیدى بود که در کشور پیش آمده بود و براى رفع آن نیازمندیها کالاهاى جدید و خدمات نوین لازم بود ؛ اما حرکت عمومى ده سال اول پس از پیروزى انقلاب اسلامى براى تأمین و تدارک و تهیه و تولید آن مجموعه از کالاها و خدمات، به همان صورت پویا و عمومى و نسبتاً جامع ادامه نیافت.
غلبۀ تدریجی دنیا طلبى و حرص و طمع در اواخر دوران سازندگى و کم توجهى، در عمل، به اهمیت آمایش سرزمین و نیز ضرورت حفاظت محیط زیست و رهایی از وابستگی مهلک بودجۀ جاری کشور به درآمد حاصل از فروش نفت خام ، به علاوۀ ادعاهاى ناموزون با انقلاب اسلامی و تقلاهاى نامناسب دوران تجدید نظر طلبی یا به اصطلاح اصلاحات و سپس اقدامات عوام پسندانۀ جریان انحراف توأم با تلاشهاى خسارت بار فتنه گران ، باعث غفلتی بزرگ نسبت به موضوع اساسى نوآورى شد که نهایتاً به تنزل رتبۀ جمهورى اسلامى در صحنۀ رقابت همه جانبه با سائر کشورهاى جهان انجامید، على رغم هشدارهای بهنگام و تذکرات مداوم و تدابیر و سیاستهاى ابلاغى رهبر انقلاب دربارۀ : "شبیخون فرهنگى، عدالت اجتماعى، وجدان کارى و انضباط اجتماعى، انضباط اقتصادى و مالى ، مبارزه با اسراف و زیاده روى، صرفه جویى، اقتدار ملى و اشتغال، عزت و افتخار حسینى، نهضت خدمت رسانى به مردم، اتحاد ملى و انسجام اسلامى، همبستگى ملى و مشارکت عمومى، نوآورى و شکوفایى، اصلاح الگوى مصرف، همت مضاعف و کار مضاعف، جهاد اقتصادى، تولید ملى و حمایت از کار و سرمایۀ ایرانى، حماسۀ سیاسى و حماسۀ اقتصادى، اقتصاد و فرهنگ با عزم ملى و مدیریت جهادى ، اقتصاد مقاومتى ، آینده نگرى و تدوین چشم انداز بیست ساله ، و مبارزه با فساد و تباهى".
چرا باید به فکر نوآورى باشیم؟
امروز در صحنۀ رقابت داخلى و بین المللى و کوشش مستمرى که باید ، براى پیشرفت خود و اثرگذارى مثبت بر دیگران در مسیر کمال جویى معنوى،و نیز تسلط بر جریانات اقتصادى کشور و جهان ، به خرج دهیم از تجهیز خود به دستاوردهاى نوآورى ناگزیریم والا باید شاهد کم فروغ شدن دستاوردهای انقلاب اسلامى و انزواى جمهورى اسلامى بشویم. بعلاوه ، و بویژه به عنوان مسلمان، باید مدام نگران عواقب مساوى بودن یا خدای ناکرده سیر نزولى رتبۀ خود در سالهای پى در پى باشیم.
نوآورى چه ثمراتى دارد؟
نوآورى ضمن جوابگویى شایسته به نیازهاى متحول و متغیر با دگرگونى شرائط زمین و زمان، اعم از نیاز حقیقى و نیاز تصنعى، موجد تعمیم نوعى نشاط و غلبۀ فرآیند جذابیت مى شود. این هردو محرکهاى بسیار خوبى است براى رشد بهره ورى و مقابله با رکود اقتصادى و خمود اجتماعى.
در چه محیطى نوآورى مى تواند شکل گیرد؟
در جوامعى که پیشبرد امور وابسته به: ابراز ابتکار مردم و بسامان رساندن امور به دست آنها (به عنوان بخش خصوصى) باشد و مردم بدانند که امروز و آیندۀ معیشتشان و تأثیرگذاریشان بر دنیا ، وابسته به خلاقیت و کوشش خودشان است، کوششى که هم از بازده کمّى برخوردار است و هم مزیت کیفى دارد. این انگیزه و ابتکار با سیطرۀ گستردۀ دولت بر ادارۀ امور کشور، به طور طبیعى شکل نمى گیرد یا تشویق نمى شود: تفکر زندگى بدون التهاب کارمندى به مفهوم حقوق بگیرى رسمى بدون مواجهه با هیچ خطر یا تهدید ، دریافت همگانى یارانه بدون استناد به کمترین پشتوانۀ تلاش و تولید ، از جمله روندهایی است که صدمات هنگفتی بر پیکرۀ مردمسالاری دینی در کشور ما وارد آورده است؛ در افراد جامعه همواره باید حالت مراقبت از خود و نوعی دلنگرانى وجود داشته باشد تا مردم تلاش نوآورانه را جدى بگیرند و بویژه از آسیبهاى غفلت و ناشىگرى و ناپختگى مصون بمانند.
نوآورى در چه زمینه هایى مطرح مى شود؟
در هر زمینهاى که منتهى شود به تولید کالا و ارائۀ خدمات مورد نیاز مردم و حتى مطرح کردن شیوهاى جدید از سازماندهى یا مدیریت و حکمرانى و اصلاح نواقص و رفع عیوب و بهبود فرآیندها ، در بخشها و مناطق مختلف . بنابراین موضوع قابل اعتنائى از زندگى فردى و جمعى نمىماند که هدف نوآورى قرارنگیرد. این اندیشه باید به صورت عمومی حکمفرما شود که: در همۀ موارد و همیشه مى توان ، با حفظ اصول، براى مسائل مبتلا به جامعه راه حل بهتر و مناسبتر پیدا کرد و هیچ گاه این کوشش را نباید متوقف کرد و حتى هر نوع ایستائى را مترادف با نوعى زیان و سقوط و اضمحلال باید دانست.
نوآورى چه الزاماتى دارد؟
دانش بنیانى ذاتى، پژوهش محورى دائمى، آینده نگرى کمال جویانه، واقع گرایى عملیاتى (از لحاظ توجه به مزیتهایى که در بخشها و مناطق مختلف داریم و قابلیتهایى که ممکن است بالفعل و استعدادهایى که مى تواند شکوفا شود- شایسته سالارى) از الزامات اولیۀ نوآورى است. بدون آنها نوآورى و شکوفایی در حدّ شعار و حرّافى مى ماند و اثربخش نمى شود.
چه راهى را باید برگزینیم و چگونه؟
به طور خلاصه به مهمترین موارد می توان بدین شرح اشاره کرد:
الف) اهمیت دادن به ترکیب بهینۀ سیاستها ، بدون فراموش کردن اولویت بندى آنها.
ب) هماهنگى مدیریتى و پرهیز از چندگانگى دربارۀ تصمیم گیرى اجرائى نسبت به ابعاد مختلف نوآورى.
ج) آموزش نیروى انسانى با هدف فتح قلههاى علم و پرهیز از مهلکۀ مدرکگرایى.
د) تولید دانش و خلق فناورى و تسهیل آن با تشکیل هستههاى علمى در صنعت و کشاورزى و خدمات، و نیز هستههاى راهبردى و کاربردى در دانشگاهها.
هـ) انتقال دانش و فناورى و ترویج و بکارگیرى تخصصى آن در تمام معاملات اقتصادى که ، براى ابتیاع کالا و خدمت ، منجر به عقد قرارداد مى شود.
و)در اختیار متقاضیان گذاردن اطلاعات راجع به مزیتها و قابلیتها و استعدادها ، از نظر آمایشی.
ز) تعمیم کارکرد تولید کالا ، خدمات و فرآیندهاى جدید، بر مبنای روحیۀ مسئولیت پذیری و مشارکت مردم و بستن تمام راههای اشتغال کاذب و قاچاق و ویژهخواری و کسب درآمد و پاداش و یارانه غیر مبتنی بر تلاش آگاهانه.
ح) ممنوعیت مطلق بهرهگیری از سرمایه های معدنی کشور به عنوان درآمد و بویژه هزینه کردن آن در امور جاری.