الف) نگاه به نخبگان از چهار زاویه :
1-خرسندی و افتخار و احساس امید از وجود نخبگان
وجود تعداد هزاران نخبه در لیست بنیاد نخبگان و هزاران نخبه ای که به علت فقدان زمینه رشد به خارج از کشور مهاجرت کرده اند و نقش نخبگان ایران در سازمان ناسای آمریکا و موفقیتهای چشمگیر نخبگان دانشگاهی در مسابقات علمی بین المللی همگی حکایت از حجم عظیم و امیدوار کننده ای از نخبگان کشور در زمینه های گوناگون دارد که میتوانند راه پیشرفغت کشور را در عرصه های گوناگون هموار ساخته و جهش قابل ملاحظه ای در رشد و شکوفائی کشور ایران فراهم سازند . دیدن چهره ی این نخبگان و اطلااع از اکتشافات و خلاقیتها و اختراعات و دیگر توانمندیهای آن هر انسانی را مسرور و به آینده امیدوار میسازد
2- برنامه‌ریزی برای مسائل کشور
یک وقت مغزهای فعّال و متفکّری وجود ندارند در کشور، انسان یک‌جور برای مسائل کشور برنامه‌ریزی میکند؛ [امّا] یک وقت نه، هزاران نیروی جوان، با نشاط، نخبه، دارای افکار بلند و البتّه یقیناً در بین اینها تعدادی هم دارای قدرت مدیریّت هستند -چون فکر بلند همیشه ملازم نیست با قدرت مدیریّت- و با توجّه به اینها انسان میخواهد برای کشور برنامه‌ریزی کند. پس نگاه به نخبگان، در این جهت هم مورد اهتمام قرار میگیرد و نکته اساسی‌ای است؛ تأثیر [نخبگان] در برنامه‌ریزی برای مسائل کشور. حتّی مثلاً فرض بفرمایید تبدیل اقتصاد نفتی به اقتصاد مستقل، اقتصاد دانش‌پایه، اقتصاد مقاومتی. اگر ما عناصر نخبه و فعّال و دلسوز و بانشاط نداشته باشیم، اقدام نمیکنیم برای اینکه اقتصادمان را تغییر بدهیم؛ [امّا] وقتی آدمهای حسابی، پابه‌کار، علاقه‌مند، در اختیار نظامِ تصمیم‌گیری کشور هست، طبعاً اقدام میکند دیگر. یک وقت هست که ما امکانات فکری و نرم‌افزاریِ مثلاً مهندسی نفت را نداریم،
می گوییم خیلی خب، از چاه‌های نفت همین‌جور که تا حالا استفاده می کردیم، استفاده کنیم؛ یک وقت نه، ما در بخش مهندسی از جمله در بخش مثلاً نفت پیشرفت های فوق‌العاده‌ای کرده‌ایم و میتوانیم طرحی نو در باب استفاده‌ی از نفت دراندازیم؛ که [البتّه] این تذکّری است که من به مسئولین نفتی کشور دادم؛ وقتی این طرح جدید استفاده‌ی از معاملات نفتی را سال گذشته مطرح کردند، ما گفتیم خب بیایید با جوانهای خودمان، با متخصّصین خودمان قضایا را مطرح کنید، بگویید آقا، استحصال ما از چاه نفت مثلاً فرض کنید سی درصد است، میخواهیم این را برسانیم به شصت درصد؛ بگویید کار کنند؛ دو سال هم مهلت بگذارید، سه سال هم مهلت بگذارید؛ و یقیناً به اینجا خواهیم رسید. پس وجود نخبه تأثیر میگذارد در نظام برنامه‌ریزی ما . مقام معظم رهبری .26 /7/97
3-مسئله‌ی پیشرفت علمی کشور
ما احتیاج داریم به اینکه از لحاظ علمی پیشرفت کنیم؛ این نیاز قطعی ما است. اگر از لحاظ علمی پیشرفت نکنیم، تهدید دشمنانِ تمدّنی ما و دشمنان فرهنگی و سیاسی ما، تهدید دائمی خواهد بود؛ آن وقتی این تهدید متوقّف میشود یا خطرش کم میشود که ما از لحاظ علمی پیشرفت کنیم. بنده بارها روی این مسئله تکیه کرده‌ام. الان قریب بیست سال است روی این تکیه میکنم و بارها هم این حدیث شریف را خوانده‌ام که «اَلعِلمُ سُلطان»؛علم، قدرت است. از این نظر هم نگاه به نخبگان اهمّیّت پیدا میکند. نخبگان میتوانند علم کشور را پیشرفت بدهند و کشور را به موضع اقتدار و عزّتی برسانند که آسیب‌پذیری‌هایش کاهش پیدا کند. مقام معظم رهبری 26/7/97
4-جلو بردن مرزهای دانش
امروز دانش در سطح بشری -نه در سطح کشور- در یک مرزهای مشخّصی قرار دارد؛ خب، ما سهم ایفا کنیم در شکستن این مرزها و جلو رفتن، مرزها را گسترده کردن. در این مورد سهم ما در این قرون اخیر بسیار کم بوده؛ میتوانیم سهم داشته باشیم. نیروی بخار را دیگران کشف کردند، نیروی الکتریسیته را دیگران کشف کردند، اختراعات جدید را دیگران راه انداختند؛ ما [هم] سهم باید داشته باشیم؛ ما باید مرزهای دانش کشور را باز کنیم، برویم جلو.26/7/97
چالشهای درونی:
رهبر انقلاب اسلامی، اعضای شورای عالی هماهنگی اقتصادی را به اتخاذ تصمیم‌های قاطع و راه‌گشا درخصوص مسائل اصلی و چالشهای مهم اقتصاد کشور توصیه‌ی مؤکد کردند و گفتند: برای حل برخی مسائل کلیدیِ اقتصاد مانند مشکلات نظام بانکی، نقدینگی، اشتغال، تورم و فرایند بودجه‌ریزی باید تصمیم‌های جدی و عملیاتی بگیرید.ایشان قوای سه‌گانه به‌ویژه دولت را به استفاده از نظرات و راه‌حل‌های اقتصاددانان دلسوز و فعالان بخش خصوصی فراخواندند19/7/97
براساس این رهنمود مقام معظم رهبری چالشهای داخلی و درونی کشور عبارتند از :
1- نظام بانکی
2-نقدینگی زیاد
3-اشتغال
4-تورم
5-فرایند بودجه ریزی
6-تحقق عدالت درجامعه
7-حفظ استقلال کشور
8-کارآمدی مسئولان
9-آسیب های اجتماعی
10-تصویر سازی غلط دشمن
11-جنگ های تحمیلی نظامی – فرهنکی-سیاسی
12-نفوذ دشمن در بخشهای تصمیم سازی دشمن
13-عدم راه اندازی شبکه ملی اطلاعات
14-فرهنگ اسراف و تبذیر و مصرف گرائی و اشرافی گری
مظهر نخبگی البتّه تخصّص ها است، خیلی هم باارزش است و همه‌ی تخصّص های گوناگونی که برای اداره‌ی کشور و اداره‌ی جوامع بشری لازم است، مهم است -این یک ارزش والا است؛ بدون هیچ تردیدی- لکن جامعه‌ی نخبگان نباید به این اکتفا کند. جامعه‌ی نخبگان باید متوجّه هدفهای برتر هم باشد؛ هدفهای برتری وجود دارد: فرد نخبه نباید در فضای تخصّص خودش غرق بشود به‌طوری که از فضای پیرامونی، از فضای جامعه، از مردم غفلت پیدا بکند؛ این نباید اتّفاق بیفتد. نخبه نباید مسائل انسانها را فراموش کند؛ مسائل عمده و مهمّ ملّتش را، استقلال را، عدالت را، پیشرفت را، مسائل عمده‌ی آسیب‌های اجتماعی را نباید فراموش کرد. نخبه نباید صرفاً به دانشی که در آن نخبه است بپردازد. اگر چنانچه شما کار نخبگی را زیر پرچم عدالت‌خواهی انجام بدهید، ارزشش مضاعف میشود؛ زیر پرچم استقلال ملّی و هویّت ملّی انجام بدهید ارزشش مضاعف میشود؛ یک جنگ تحمیلی اقتصادی و سیاسی و امنیّتی علیه ما در جریان است؛ شما نمیتوانید در این جنگ بی‌تفاوت باشید .مقام معظم رهبری 26 /7/97
چالشهای بیرونی
1-خروج آمریکا از برجام
2-تحریم اقتصادی آمریکا علیه ایران
3-دیپلماسی غیر فعال و انفعالی
4-گرفتاریهای جهان اسلام بویژه تکفیریها
5-گرایش به غرب دولت و وزارت خارجه
6-تلاش دشمن برای اجرای برجامهای بعدی
7- تداوم تهاجم فرهنگی از طریق ماهواره ها و شبکه های اجتماعی
8-و......
بنابر این نخبگان کشور در این حوزه ها میتوانند با خلاقیت و فکر و تدبیر برنامه داده و زمینه مشارکت خود درتصمیم گیری و برنامه ریزی کشور رافراهم سازند .
وظیفه دولت
درچنین شرایطی دولت همه تلاش خودرا باید بکار گرفته و مکانیزمی را برای بهره برداری از نظرات وپیشنهادات نخبگان فراهم کند و به نظرات آنها در عرصه های تخصصی توجه وبها بدهد و انها را بسوی اقدام سوق دهد.
این وظائف میتواند بقرار زیر باشد :
1-دسته بندی تخصصی نخبگان واخذ نظرات آنها درهر رشته
2-فراهم کردن زمینه کسب مشورت مدیران از نخبگان بعنوان مشاور
3-برگزاری سمینارهای و کنفرانسهای پژوهشی با شرکت نخبگان
4- اتخاذ سیاست های حمایتی و تشویقی از نخبگان
5-جلو گیری ا زمهاجرت نخبگان و فراهم کردن زمینه بهره برداری از نخبگان علاقمند به بازگشت .
6- توزیع نخبگان در پژوهشکده ها و اندیشکده های معتبر برای بهره وری بیشتر .
امید است با این توصیه ها شاهد جذب و به کار گیری و بهروری بیشتر از نخبگان در حل مشکلات درونی و بیرونی کشور باشیم .