تقویت بنیه اقتصادی، تحکیم زیرساخت ها، افزایش رشد اقتصادی کشور به طور مستقیمی با اقتدار ملی ارتباط دارد. توانمندی اقتصادی ضمن برقراری موازنه با دنیای پیرامون امکان تعاملات استراتژیک را فراهم می کند و مانع سوء استفاده دشمن از اهرم های اقتصادی در تهدید ملت ایران می گردد.
صالح اسکندری- رهبر معظم انقلاب در مراسم تنفیذ رئیس جمهور یازدهم تلاش برای استحکام ساخت و اقتدار درونی کشور را درس بزرگ فشارهای اقتصادی دشمنان برشمردند و تأکید کردند: "باید هرچه می توانیم خود را در داخل مقتدر کنیم و دل به بیرون نبندیم چرا که هر کس به بیرون دل ببندد وقتی با فشارها مواجه می شود خلع سلاح خواهد شد."
ساخت درونی قدرت متشکل از اجزا و واحدهای به هم پیوسته ای است که برآیند افزایش توان هر یک از این واحدها می تواند منجر به تقویت مقوله "اقتدار ملی" در یک کشور گردد. اجزای ساخت درونی قدرت هم در حوزه های نرم افزاری و هم در حوزه های سخت افزاری با تکیه بر ظرفیت های بومی و توانمندی های داخلی قابل تعریف هستند. این رویکرد به مقوله اقتدار ملی در برابر نظریات "وابستگی"و "وابستگی متقابل" قرار دارد و اگر چه به ظاهر تابعی از درون گرایی است اما در پی ایجاد موازنه برای تعاملات استراتژیک به منظور گریز از رویکردهایی است که تغلب قهریه را ترجیح می دهند.
در دنیای امروز اگر چه وانمود می شود که اقتدار ملی کشورهای مختلف تابعی از قوه قهریه نیست اما کشو رهای مقتدر به نحو "هوشمندانه ای" با ترکیب قدرت های سخت و نرم به دنبال همان غلبه قهری سنتی هستند که یادآور "کلنیالیسم"سابق و دوران استعمار است. خیلی ساده انگاری است که برخی خوی سلطه طلبی کلوب قدرت در دنیا را در قفای شعارهای شیک و پر زرق و برق جهان وطنی و وابستگی متقابل انکار می کنند و با توسل به چند مثال دم دستی مانند کره جنوبی، امارات متحده عربی، ترکیه و ... به دنبال اثبات این نظریه هستند که اگر می خواهیم به اقتدار ملی برسیم ناگزیریم که دم
" کدخدا" را ببینیم و به سمت وابستگی متقابل برویم. اگر چه این رابطه شبیه ارتباط همزیستی مسالمت کروکودیل ها و پرنده "طیر تمساح" باشد که پرنده با تغذیه از بقایای غذا در لابه‌لای دندانهای کروکودیل به حیات خود ادامه می دهد. این مدل همزیستی اگر چه در الگوی زندگی حیوانی با توجه به اقتضائات اکوسیستمی قابلیت تحقق
می یابد اما در هیچ دوره تاریخی و در هیچ جغرافیای مکانی شایسته زندگی شعوب و اقوام مختلف انسانی نبوده است. ملت ها را
نمی توان برای بقا و یا به قول امروزی ها زندگی بهتر وادار کرد که لای دندان های قدرت های بزرگ را پاک کنند و یا از پسمانده غذای آنها ارتزاق کنند با علم به اینکه می دانند اگر شرایط اقتضا کند آنها نیز طعمه
قدرت های بزرگ می شوند. این منطق همزیستی حیوانی امروز به وابستگی متقابل در دنیای انسانی ترجمه شده است و از همین روست که برخی می گویند اگر به کدخدای جهانی باج بدهیم و زیر پایش را در منطقه جارو کنیم او نیز مهلتی برای نفس کشیدن ما می دهد. منتهی فرق اینجاست که حیوان از روی "غریزه" فرصت زندگی به همزیست خود می دهد اما کدخدا از روی "اراده" هر وقت تاریخ مصرف رعیت بی دردسر یا همان کشور معمولی تمام شد جام شوکران را به دستش می دهد. نمونه عینی این اتفاق شبیه همین بلایی است که امروز در ترکیه سر اردوغان آمده و یا در مصر جناب مرسی بدان دچار شده است. هنوز هیچ کس بحران اقتصادی آسیای جنوب شرقی را فراموش نکرده که چطور یک شبه آن هیمنه اقتصادی با یک عطسه کدخدا و خروج سرمایه های صهیونیست ها از هم پاشید.
بحمدالله جمهوری اسلامی ایران نزدیک به یک دهه است که از این مباحثات بی مبنا و بی نتیجه عبور کرده است و تمام مولفه هایی که مربوط به افزایش توان اجزای ساخت درونی قدرت اعم از اهرمهای علمی و تکنولوژیک، اقتصادی، سیاسی، نظامی، امنیتی، فرهنگی، اجتماعی و مذهبی را به کار انداخته و اگر بر اساس خطکش اقتدار ملی "هانس.جی . مورگنتا" نظریه پرداز روابط بین الملل آمریکایی در سطح داخلی، منطقه ای و جهانی قضاوت کنیم در اکثر شاخصها پیشرفت داشته است.
امروز با روی کار آمدن دولت یازدهم مدیریت عوامل و اجزای ساخت درونی قدرت در گرو اهتمام به برخی شاخصهاست که در ادامه بدانها اشاره می شود.
-1 وحدت ملی: یکی از شعارها و ارزشهای افزوده دولت یازدهم که مورد اشاره دکتر روحانی در مراسم تنفیذ هم قرار گرفت مقوله تعمیق وحدت ملی است.تحقق وحدت ملی در میان
توده های مردم و تسری آن به سطوح عالی کشور و در میان نخبگان می تواند مایه اقتدار ملی باشد. البته این مسیر لزوما یک طرفه نیست بلکه با وحدت کلمه نخبگان در مواضع اصولی می توان مسیر اتحاد ملی را هموار نمود.
بدون تردید یکی از مقدمات افزایش وحدت ملی بسط استنباطهای مشترک از مفاهیم بنیادین در بین نخبگان به عنوان یک فرایند پیچیده است که در نهایت معطوف به کارآمدی نظام سیاسی است.در واقع اجماع نخبگان در مسائل اصولی و فروکاهیدن تعارضات فلسفی به اختلاف نظر در روشها و سیاستها به تدابیر عقلایی برای اداره کشور در یک فضای سیاسی امن می انجامد.
بر این اساس به نظر می رسد دولت یازدهم باید در توسعه برداشتهای مشترک در بین نخبگان که مقدمه وحدت ملی است از دولت نهم و دهم کارنامه موفق تری داشته باشد.
-2 پایبندی به ارزشهای اسلامی و رهنمودهای امام خمینی(ره): رهبر معظم انقلاب اسلامی در مراسم تنفیذ حجت الاسلام روحانی خطاب به رئیس جمهور، مسئولین و مردم الطاف الهی، حضور مردم و تلاش مسئولان را زمینه ساز ناکامی دشمنان و دستیابی به پیشرفتهای تحسین برانگیز خواندند و خاطرنشان کردند:" همه این موفقیتها به برکت پایبندی به اسلام و ارزشهای اسلامی و عمل به رهنمودها و خطوط روشنی بوده است که امام بزرگوار برای ملت به یادگار گذاشته است." نقشه راه اقتدار ملی تاکید بر ظرفیتهای بومی و اسلامی جامعه ایران است. در سی سال گذشته ثابت شده است پایبندی دولتها به گفتمان انقلاب اسلامی و منطق امام خمینی(ره) به عنوان نرم افزار کشورداری در ایران یکی از عوامل تاثیر گذار بر اقتدار ملی است. به تعبیر حضرت امام خمینی(ره) علت موجده انقلاب اسلامی همان علت مبقیه آن است. بر این اساس تنها یک الگوی مدیریت انقلابی قادر است انقلاب را از بلیه انحرافات حفظ کند. اقتدار ملی بسته به اعتقاد و ایمان مسئولین به محتوا و اصول انقلاب اسلامی است. به تعبیر مقام معظم رهبری در انتقاد به رگه نفوذی سکولار در برخی دولتهای گذشته "نظام انقلابی، بر مبنای دین و بر مبنای اسلام و بر مبنای قرآن شکل گرفته و به همین دلیل از حمایت میلیونی این ملت برخوردار شده و جانهایشان را کف دستشان گرفته اند و جوانهایشان را به میدانهای خطر فرستاده اند؛ آن وقت مسئولان یک چنین نظامی دم از مفاهیم سکولاریستی بزنند؟! "یکی بر سر شاخ و بن می برید”؛ یعنی خودشان بنشینند و بنا کنند بن این مبنا و قاعده را کلنگ زدن! خیلی چیز خطرناکی بود.”
( بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار رئیس جمهوری و اعضای هیئت دولت2 1387/6/)
از این منظر دولت یازدهم باید از دولت های نهم ودهم در اداره کشور انقلابی تر، در پایبندی به ارزشها و آرمانهای انقلاب و حضرت امام خمینی(ره) اصولگرا تر و در پاسداری از بافت الهی نظام مصمم تر باشد. اعتدال که شعار این دولت است چیزی جز پایبندی به ارزشهای اسلامی و رهنمودهای امام راحل نیست. خط اعتدال بازخوانی و التزام به وصیت نامه سیاسی-الهی
بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی(ره) است.
3 - استمرار پیشرفت های علمی: یکی از موضوعاتی که در استحکام ساخت درونی قدرت از اهمیت درجه یک برخوردار است مسئله استمرار پیشرفت های علمی است. بدیهی است نوع نگاه دولت آینده در ادامه مسیر تولید علم و نهضت نرم افزاری موثر است.نگاه ویژه دولتمردان به دانش و فناوری مولود نگرش های ایدئولوژیک و بلند مدت به مسئله پیشرفت یک جامعه و اکتساب عزت ، اقتدار ، استقلال، هویت، امنیت و رفاه است. بر این اساس یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر اقتدار دولت یازدهم تاکید بر گفتمان پیشرفت و نوآوری های علمی باشد. پیشرفت جامعه اسلامی به خصوص پیشرفت ایران به عنوان ام القرای جهان اسلام به لحاظ ایدئولوژیک سرخط استقلال و اقتدار مسلمین است و در جهانی که تولید کنندگان علم حرف اول و آخر را می زنند جوامع مسلمان باید برای عقب ماندگی های خود چاره جویی عاجل نمایند.
4- حل مسائل اقتصادی: حل عالمانه و خردمندانه مشکلات اقتصادی و اثبات کارآمدی نظام اسلامی در اداره جامعه نقش مهمی در تحکیم مولفه های ساخت درونی قدرت چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت دارد. در کوتاه مدت رسیدگی به مشکلات اقتصادی پاسخگویی به مطالبات عمومی است. تحلیل رای رئیس جمهور منتخب نشان می دهد که حل مشکلات اقتصادی یکی از پایه ای ترین دلایل رای ملت به دکتر روحانی بوده است. مردم می خواهند تغییراتی فوری و اساسی در معیشت و زندگی روزمره خود احساس کنند. این پاسخگویی مولد اعتماد و سرمایه های اجتماعی برای دولت و نظام است و می تواند نقش بسزایی در استحکام ساخت درونی قدرت داشته باشد.
در بلند مدت نیز تقویت بنیه اقتصادی، تحکیم زیرساخت ها، افزایش رشد اقتصادی کشور به طور مستقیمی با اقتدار ملی ارتباط دارد. توانمندی اقتصادی ضمن برقراری موازنه با دنیای پیرامون امکان تعاملات استراتژیک را فراهم می کند و مانع سوء استفاده دشمن از اهرم های اقتصادی در تهدید ملت ایران می گردد. امید است دولت یازدهم در پایان دوره بتواند میزان رشد اقتصادی منطبق با برنامه را محقق کند و به این مهم باور داشته باشد که تحقق این اهداف تنها و تنها با تکیه بر ظرفیتها و توانمندی های داخلی و در عین حال برخورد خردمندانه و حکیمانه با دنیا موثر است. اگر تمام برنامه های پایه ای و اساسی بر مبنای برقراری رابطه سیاسی با غرب ریخته شود به راحتی این دولت در صورت تداوم قریب به یقین سیاست های خصمانه غرب خلع سلاح می شود.
ساخت درونی قدرت متشکل از اجزا و واحدهای به هم پیوسته ای است که برآیند افزایش توان هر یک از این واحدها می تواند منجر به تقویت مقوله "اقتدار ملی" در یک کشور گردد. اجزای ساخت درونی قدرت هم در حوزه های نرم افزاری و هم در حوزه های سخت افزاری با تکیه بر ظرفیت های بومی و توانمندی های داخلی قابل تعریف هستند. این رویکرد به مقوله اقتدار ملی در برابر نظریات "وابستگی"و "وابستگی متقابل" قرار دارد و اگر چه به ظاهر تابعی از درون گرایی است اما در پی ایجاد موازنه برای تعاملات استراتژیک به منظور گریز از رویکردهایی است که تغلب قهریه را ترجیح می دهند.
در دنیای امروز اگر چه وانمود می شود که اقتدار ملی کشورهای مختلف تابعی از قوه قهریه نیست اما کشو رهای مقتدر به نحو "هوشمندانه ای" با ترکیب قدرت های سخت و نرم به دنبال همان غلبه قهری سنتی هستند که یادآور "کلنیالیسم"سابق و دوران استعمار است. خیلی ساده انگاری است که برخی خوی سلطه طلبی کلوب قدرت در دنیا را در قفای شعارهای شیک و پر زرق و برق جهان وطنی و وابستگی متقابل انکار می کنند و با توسل به چند مثال دم دستی مانند کره جنوبی، امارات متحده عربی، ترکیه و ... به دنبال اثبات این نظریه هستند که اگر می خواهیم به اقتدار ملی برسیم ناگزیریم که دم
" کدخدا" را ببینیم و به سمت وابستگی متقابل برویم. اگر چه این رابطه شبیه ارتباط همزیستی مسالمت کروکودیل ها و پرنده "طیر تمساح" باشد که پرنده با تغذیه از بقایای غذا در لابه‌لای دندانهای کروکودیل به حیات خود ادامه می دهد. این مدل همزیستی اگر چه در الگوی زندگی حیوانی با توجه به اقتضائات اکوسیستمی قابلیت تحقق
می یابد اما در هیچ دوره تاریخی و در هیچ جغرافیای مکانی شایسته زندگی شعوب و اقوام مختلف انسانی نبوده است. ملت ها را
نمی توان برای بقا و یا به قول امروزی ها زندگی بهتر وادار کرد که لای دندان های قدرت های بزرگ را پاک کنند و یا از پسمانده غذای آنها ارتزاق کنند با علم به اینکه می دانند اگر شرایط اقتضا کند آنها نیز طعمه
قدرت های بزرگ می شوند. این منطق همزیستی حیوانی امروز به وابستگی متقابل در دنیای انسانی ترجمه شده است و از همین روست که برخی می گویند اگر به کدخدای جهانی باج بدهیم و زیر پایش را در منطقه جارو کنیم او نیز مهلتی برای نفس کشیدن ما می دهد. منتهی فرق اینجاست که حیوان از روی "غریزه" فرصت زندگی به همزیست خود می دهد اما کدخدا از روی "اراده" هر وقت تاریخ مصرف رعیت بی دردسر یا همان کشور معمولی تمام شد جام شوکران را به دستش می دهد. نمونه عینی این اتفاق شبیه همین بلایی است که امروز در ترکیه سر اردوغان آمده و یا در مصر جناب مرسی بدان دچار شده است. هنوز هیچ کس بحران اقتصادی آسیای جنوب شرقی را فراموش نکرده که چطور یک شبه آن هیمنه اقتصادی با یک عطسه کدخدا و خروج سرمایه های صهیونیست ها از هم پاشید.
بحمدالله جمهوری اسلامی ایران نزدیک به یک دهه است که از این مباحثات بی مبنا و بی نتیجه عبور کرده است و تمام مولفه هایی که مربوط به افزایش توان اجزای ساخت درونی قدرت اعم از اهرمهای علمی و تکنولوژیک، اقتصادی، سیاسی، نظامی، امنیتی، فرهنگی، اجتماعی و مذهبی را به کار انداخته و اگر بر اساس خطکش اقتدار ملی "هانس.جی . مورگنتا" نظریه پرداز روابط بین الملل آمریکایی در سطح داخلی، منطقه ای و جهانی قضاوت کنیم در اکثر شاخصها پیشرفت داشته است.
امروز با روی کار آمدن دولت یازدهم مدیریت عوامل و اجزای ساخت درونی قدرت در گرو اهتمام به برخی شاخصهاست که در ادامه بدانها اشاره می شود.
-1 وحدت ملی: یکی از شعارها و ارزشهای افزوده دولت یازدهم که مورد اشاره دکتر روحانی در مراسم تنفیذ هم قرار گرفت مقوله تعمیق وحدت ملی است.تحقق وحدت ملی در میان
توده های مردم و تسری آن به سطوح عالی کشور و در میان نخبگان می تواند مایه اقتدار ملی باشد. البته این مسیر لزوما یک طرفه نیست بلکه با وحدت کلمه نخبگان در مواضع اصولی می توان مسیر اتحاد ملی را هموار نمود.
بدون تردید یکی از مقدمات افزایش وحدت ملی بسط استنباطهای مشترک از مفاهیم بنیادین در بین نخبگان به عنوان یک فرایند پیچیده است که در نهایت معطوف به کارآمدی نظام سیاسی است.در واقع اجماع نخبگان در مسائل اصولی و فروکاهیدن تعارضات فلسفی به اختلاف نظر در روشها و سیاستها به تدابیر عقلایی برای اداره کشور در یک فضای سیاسی امن می انجامد.
بر این اساس به نظر می رسد دولت یازدهم باید در توسعه برداشتهای مشترک در بین نخبگان که مقدمه وحدت ملی است از دولت نهم و دهم کارنامه موفق تری داشته باشد.
-2 پایبندی به ارزشهای اسلامی و رهنمودهای امام خمینی(ره): رهبر معظم انقلاب اسلامی در مراسم تنفیذ حجت الاسلام روحانی خطاب به رئیس جمهور، مسئولین و مردم الطاف الهی، حضور مردم و تلاش مسئولان را زمینه ساز ناکامی دشمنان و دستیابی به پیشرفتهای تحسین برانگیز خواندند و خاطرنشان کردند:" همه این موفقیتها به برکت پایبندی به اسلام و ارزشهای اسلامی و عمل به رهنمودها و خطوط روشنی بوده است که امام بزرگوار برای ملت به یادگار گذاشته است." نقشه راه اقتدار ملی تاکید بر ظرفیتهای بومی و اسلامی جامعه ایران است. در سی سال گذشته ثابت شده است پایبندی دولتها به گفتمان انقلاب اسلامی و منطق امام خمینی(ره) به عنوان نرم افزار کشورداری در ایران یکی از عوامل تاثیر گذار بر اقتدار ملی است. به تعبیر حضرت امام خمینی(ره) علت موجده انقلاب اسلامی همان علت مبقیه آن است. بر این اساس تنها یک الگوی مدیریت انقلابی قادر است انقلاب را از بلیه انحرافات حفظ کند. اقتدار ملی بسته به اعتقاد و ایمان مسئولین به محتوا و اصول انقلاب اسلامی است. به تعبیر مقام معظم رهبری در انتقاد به رگه نفوذی سکولار در برخی دولتهای گذشته "نظام انقلابی، بر مبنای دین و بر مبنای اسلام و بر مبنای قرآن شکل گرفته و به همین دلیل از حمایت میلیونی این ملت برخوردار شده و جانهایشان را کف دستشان گرفته اند و جوانهایشان را به میدانهای خطر فرستاده اند؛ آن وقت مسئولان یک چنین نظامی دم از مفاهیم سکولاریستی بزنند؟! "یکی بر سر شاخ و بن می برید”؛ یعنی خودشان بنشینند و بنا کنند بن این مبنا و قاعده را کلنگ زدن! خیلی چیز خطرناکی بود.”
( بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار رئیس جمهوری و اعضای هیئت دولت2 1387/6/)
از این منظر دولت یازدهم باید از دولت های نهم ودهم در اداره کشور انقلابی تر، در پایبندی به ارزشها و آرمانهای انقلاب و حضرت امام خمینی(ره) اصولگرا تر و در پاسداری از بافت الهی نظام مصمم تر باشد. اعتدال که شعار این دولت است چیزی جز پایبندی به ارزشهای اسلامی و رهنمودهای امام راحل نیست. خط اعتدال بازخوانی و التزام به وصیت نامه سیاسی-الهی
بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی(ره) است.
3 - استمرار پیشرفت های علمی: یکی از موضوعاتی که در استحکام ساخت درونی قدرت از اهمیت درجه یک برخوردار است مسئله استمرار پیشرفت های علمی است. بدیهی است نوع نگاه دولت آینده در ادامه مسیر تولید علم و نهضت نرم افزاری موثر است.نگاه ویژه دولتمردان به دانش و فناوری مولود نگرش های ایدئولوژیک و بلند مدت به مسئله پیشرفت یک جامعه و اکتساب عزت ، اقتدار ، استقلال، هویت، امنیت و رفاه است. بر این اساس یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر اقتدار دولت یازدهم تاکید بر گفتمان پیشرفت و نوآوری های علمی باشد. پیشرفت جامعه اسلامی به خصوص پیشرفت ایران به عنوان ام القرای جهان اسلام به لحاظ ایدئولوژیک سرخط استقلال و اقتدار مسلمین است و در جهانی که تولید کنندگان علم حرف اول و آخر را می زنند جوامع مسلمان باید برای عقب ماندگی های خود چاره جویی عاجل نمایند.
4- حل مسائل اقتصادی: حل عالمانه و خردمندانه مشکلات اقتصادی و اثبات کارآمدی نظام اسلامی در اداره جامعه نقش مهمی در تحکیم مولفه های ساخت درونی قدرت چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت دارد. در کوتاه مدت رسیدگی به مشکلات اقتصادی پاسخگویی به مطالبات عمومی است. تحلیل رای رئیس جمهور منتخب نشان می دهد که حل مشکلات اقتصادی یکی از پایه ای ترین دلایل رای ملت به دکتر روحانی بوده است. مردم می خواهند تغییراتی فوری و اساسی در معیشت و زندگی روزمره خود احساس کنند. این پاسخگویی مولد اعتماد و سرمایه های اجتماعی برای دولت و نظام است و می تواند نقش بسزایی در استحکام ساخت درونی قدرت داشته باشد.
در بلند مدت نیز تقویت بنیه اقتصادی، تحکیم زیرساخت ها، افزایش رشد اقتصادی کشور به طور مستقیمی با اقتدار ملی ارتباط دارد. توانمندی اقتصادی ضمن برقراری موازنه با دنیای پیرامون امکان تعاملات استراتژیک را فراهم می کند و مانع سوء استفاده دشمن از اهرم های اقتصادی در تهدید ملت ایران می گردد. امید است دولت یازدهم در پایان دوره بتواند میزان رشد اقتصادی منطبق با برنامه را محقق کند و به این مهم باور داشته باشد که تحقق این اهداف تنها و تنها با تکیه بر ظرفیتها و توانمندی های داخلی و در عین حال برخورد خردمندانه و حکیمانه با دنیا موثر است. اگر تمام برنامه های پایه ای و اساسی بر مبنای برقراری رابطه سیاسی با غرب ریخته شود به راحتی این دولت در صورت تداوم قریب به یقین سیاست های خصمانه غرب خلع سلاح می شود.