1- اعتقاد به مسئولیت انسان
از دیدگاه اسلام، انسان موجودی مسئول است،
- مسئول در برابر خود
- مسئول در برابر خانواده و نزدیکان خود
- مسئول در قبال حوادث
- مسئول در قبال سرنوشت کشور و جامعه
- مسئول در قبال سرنوشت جهان
این مسئولیت در قبال انسانهای هم عقیده و مسلم ومؤمن نیست بلکه همه را اعم از مسلمان و غیرمسلمان در برمی‌گیرد.
به تعبیر مقام معظم رهبری این احساس مسئولیت در مقابل بی مسئولیتی، (ولَش کُن) – بروخوش باش – به خود بپرداز قرار دارد که در افکار عمومی بعضی از آحاد جامعه هست.
کسی که دارای احساس مسئولیت است، دیگر دم غنیمتی وحالت تنبلی و گریز از مسئولیت و ولش کن ندارد.
- «کلکم راع وکلکُم مسئول عَن رعیته»
از نظر قرآن کریم انسان مسئولیتی سه گانه دارد، الف) مسئولیت ساختن خودمان باخود ماست نه با کس دیگر. بنابر این هر کس مسئول ساختن خودش است.
ب) در درجه دوم انسان مسئول ساختن عائله خودش است یعنی همسر و فرزندان خود
ج) در درجه بعد مسئول ساختن جامعه خود است
«ان اسمع والبصر و الفواد کلٌ اولئک عنه مسئولا»
بنابر این انسان بسیجی از دیدگاه رهبر معظم انقلاب دارای احساس مسئولیتی است که خود را در برابر خود، خانواده، جامعه وکشور و جهان و خداوند و ولی امر مسئول می‌داند و بر اساس همین احساس مسئولیت؛ نسبت به حوادث و وقایع جامعه بی تفاوت نیست.
نسبت به منکرات پدید آمده درجامعه بی تفاوت نیست.
نسبت به توطئه‌های دشمن علیه نظام و انقلاب بی تفاوت نیست
این احساس مسئولیت در وجود انسانهای مؤمن جزء بیّنات اسلام است و انسان را در قبال سلامت عمومی جامعه، استقلال کشور و دستاوردهای انقلاب مسئول می‌کند و نمی‌تواند در برابر زنان و مردان مستضعفی که فریاد استغاثه و کمک سرداده‌اند بی تفاوت باشد.
احساس مسئولیت بسیجی در قبال ولی امر و رهبری امت اسلامی ایجاب می‌کند که ضمن اطاعت و تبعیت از ولایت زمینه بسط ید ولی را فراهم و راههای تحقق اهداف الهی او را هموار سازد.
2- بصیرت و روشن‌بینی
از نگاه رهبر معظم انقلاب دومین پایه تفکر بسیجی که مکمّل احساس مسئولیت در اوست بصیرت و روشن بینی است.
معنی روشن بینی و بصیرت را مقام معظم رهبری اینگونه تبیین فرمودند که: یعنی شناخت زمان، شناخت نیاز، شناخت اولویت، شناخت دشمن، شناخت دوست، شناخت وسیله‌ای که در مقابل دشمن باید بکار برد، این شناخت‌ها بصیرت است. مقام معظم رهبری 6/9/93 «العالم بزبانه لا تَهجُمُ اللوابِس». (تحف العقول)
انسان فاقد بصیرت اگر دارای احساس مسئولیت هم باشد مثل رزمنده‌ای است که نمی‌داند سلاح خود را رو به کجا نشانه رود.
اگر بصیرت نبود به رزمنده‌اش هم نمی‌شود اطمینان کرد. چون انسان فاقد بصیرت دوست را از دشمن تشخیص نمی دهد، انسان بی بصیرت امر به معروفش هم اشتباهی در می‌آید، جهادش هم اشتباهی در می‌آید.
بنابر این پایه تفکر بسیجی دو عنصر مهم است؛ اول احساس مسئولیت، دوم بصیرت و روشن بینی. اندیشه و عمل صالحی که بر اساس این دو پایه شکل بگیرد حماسه‌ها می‌آفریند و معجزه‌ها می‌کند.
هر ایرانی بالقوه یک بسیجی است
بنابر این توضیحات و به نظر مقام معظم رهبری هر کس که در این بستر اعتقادی و انسانی(تفکر بسیجی) به فعالیت مشغول است، بسیجی است و عرصه‌های فعالیت او محدودیتی ندارد
- عرصه دفاع عرصه سیاست، عرصه سازندگی، عرصه اقتصادی، عرصه هنر، عرصه علم و تحقیق و غیره و با این توصیف همه ایرانیان بالقوه یک بسیجی هستند و به همین دلیل ایران اسلامی شکست ناپذیراست و آنهایی که نظام اسلامی و جمهوری اسلامی را تهدید می‌کنند بدانند که جمهوری اسلامی به برکت تفکر بسیجی و همّت و عمل خود شکست‌ناپذیر است. البته در بین مردم ایران افراد خودپرست، شهوت‌پرست و پول‌پرست هم هستند که دستشان بقول رهبری زیر سنگ دشمن است ولی اکثریت ملت ایران که ضامن بقاء و دوام و پیروزی نظام اسلامی‌اند دارای تفکر بسیجی‌اند که باید این تفکر روزبروز تعمیق گردید و در بین آحاد جامعه گسترش یابد.