ادب و هنر

علوم انسانی مدرن

آنچه به نام علوم انسانی تقریبا در دویست ‌و‌ پنجاه سال اخیر پدید آمده است از لحظه‌ تولد بحران‌‌زده و بیمار بوده است. این بحران را می‌توان بحران هویتی علوم انسانی دانست.
محمد حیدری- توجه به موضوع علوم انسانی یکی از موارد با اهمیت در حوزه علمی و در نظام مقدس جمهوری اسلامی است. این موضوع را میتوان بهعنوان یکی از موضوعات پایهای علمی برشمرد. این اهمیت تا جایی است که رهبر معظم انقلاب هم به آن توجه دارند و حتی در برهههای مختلف زمانی در خصوص بومیشدن علوم انسانی با دانشجویان و مسئولین صحبتهایی داشتهاند. استاد شهریار زرشناس، از اعضای هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در یکی از تألیفات جدید خود به نام «کاوشی در چیستی علوم انسانی مدرن» با رویکردی متفاوت به این موضوع پرداخته است.

کتاب «کاوشی در چیستی علوم انسانی مدرن» شامل سه فصل، به شرح زیر است: فصل اول: سیری در ماهیت علوم مدرن و بنیانهای نظری علوم انسانی، فصل دوم: پدران بنیانگذار علوم انسانی، فصل سوم: انقلاب اسلامی و علوم انسانی.

نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب خود در تعریف علوم انسانی چنین مینویسد: علوم انسانی محصول مدرنیته و به عبارت دقیقتر فرزند جهانبینی عصر به اصطلاح روشنگری است (جهانبینی که ماهیتی ظلمانی داشت و بیان فرموله خودبنیادی نفسانی بود). علوم انسانی صورتی از صور تحقق «علم مدرن» است و به تبع عمقیافتن و شدتگرفتن بحران ذات علم مدرن که در قرن بیستم و به‌‌ویژه در نیمه دوم این قرن بیش از پیش ظاهر شده است، «بحران ماهوی علوم انسانی» نیز چنان وضوح و شدت ظهوری یافته است که دیگر ساده‌‌‌لوح‌‌ترین خوش‌‌بینان دلبسته به «علوم انسانی مدرن» نیز نمیتوانند آن را نادیده بگیرند ـ بگذریم از اندک جماعتی که مأمورند و معذور. البته چنان‌‌که انشاءالله در این گفتار خواهیم دید، آنچه به نام علوم انسانی تقریبا در دویست و پنجاه سال اخیر پدید آمده است از لحظه تولد بحران‌‌زده و بیمار بوده است. این بحران را میتوان بحران هویتی علوم انسانی دانست. برای شناخت مبنایی و ریشهای و درک چیستی علوم انسانی مقدمتا باید درباره ماهیت علم مدرن سخن گفت؛ زیرا علوم انسانی تحت «صورت نوعی علم مدرن» پدید آمده است و به لحاظ مبادی و غایات به ساحت فلسفه اومانیستی تعلق دارد ـ از یاد نبریم علم مدرن اساسا از دل فلسفه اومانیستی درآمده است. بنابراین ناگزیر برای درک حقیقت علوم انسانی باید از ماهیت علم مدرن و نیز فلسفه مدرن پرسش کرد. بررسی و نقد مبادی و غایات علم مدرن و اصول و مبانی آن شامل پرداختن به بنیادهای فلسفه مدرن نیز می‌‌شود؛ ازاین رو در این نوشتار، سخن خود را با بررسی علم مدرن و برخی تئوری‌‌های مطرح در «فلسفه علم» و اشارتی کوتاه به خصایص علم جدید آغاز کرده‌‌ایم.

گفتنی است کتاب «کاوشی در چیستی علوم انسانی مدرن» با قیمت 15000 تومان توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، منتشر و در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.

https://shoma-weekly.ir/IdpJFs