
منشور سازمان ملل متحد که محصول توافق قدرتها در روزهای پایانی جنگ جهانی دوم است، به یکی از مهمترین مسائلی که توجه نکرد، محل استقرار مقر این سازمان بود. استقرار مقر این سازمان در نیویورک، بر اساس قطعنامه مجمع عمومی این سازمان (به تاریخ 4 فوریه 1946) استوار است. برای تنظیم نحوه استقرار این مقر و طرز کار آنها، حقوق هیئتهای نمایندگی دولتهای عضو سازمان ملل متحد و تعهدات دولت امریکا به عنوان میزبان، با رعایت کنوانسیون مصونیتها و مزایای سازمان ملل متحد، موافقتنامهای در 26 ژوئن 1947 میان امریکا و دبیرکل این سازمان منعقد شد که به موافقتنامه مقر موسوم است.
این موافقتنامه در 31 اکتبر 1947 به تصویب مجمع عمومی رسید. موافقتنامه مذکور که مشتمل بر حقوق بینالملل خاص در زمینه حقوق و تعهدات سازمان ملل متحد و هیئتهای نمایندگی دولتهای عضو ملل متحد در مقر این سازمان از یک سو و حقوق و تعهدات دولت امریکا به عنوان میزبان میباشد، امکان اعمال قوانین و مقررات گذرنامه و روادید نسبت به نمایندگان دولتهای عضو این سازمان را سلب کرده است.
براساس ماده 11 این موافقتنامه، مقامات امریکایی اعم از فدرال، ایالتی و محلی نمیتوانند در خصوص دسترسی هیئتهای نمایندگی دولتهای عضو ملل متحد به مقر ملل متحد ممانعتی ایجاد نمایند، بلکه به صراحت تمام، هرگونه ایجاد محدودیت یا مانع در این خصوص برای نمایندگان رسمی دولتهای عضو ملل متحد و حتی خانواده آنها (که شامل مسائل مرتبط با روادید نیز میشود) منع شده است. ضمن اینکه بر اساس ماده 13 همین موافقتنامه، صدور روادید برای حضور هیئتهای نمایندگی دولتهای عضو، دیپلماتهای آنها افراد وابسته، الزامی است و در این خصوص حداکثر سرعت باید لحاظ شود.
این توافقنامه سبب شده است که آمریکا حتی مانع از حضور رهبران کشورهایی که به عنوان جنایتکار جنگی شناخته شده اند نیز در اجلاس سران نشود. به عنوان نمونه در پی اعلام حضور "عمر البشیر" که به اتهام جنایات جنگی و نسلکشی از سوی دادگاه کیفری بینالمللی تحت تعقیب است، آمریکا اعلام کرد نمی تواند برای وی ویزا صادر نکند. از این رو اقدام آمریکا یک اقدام غیرمنتظره طی نزدیک به 70 سال عمر آن است و ایران در شکایت از آمریکا دست بالا را دارد.
اما بهانه مذکور که موجب توصیه برخی به کوتاه آمدن دولت شده است، موضوعی غیرکارشناسانه است، زیرا در فقدان حضور نماینده ایران، سرپرست نمایندگی امور را به عهده خواهد داشت. آنچنان که حسین دهقانی، سرپرست نمایندگی ایران در سازمان ملل دیروز چهارشنبه در نشست بحث آزاد شورای امنیت سازمان ملل پیرامون عدم اشاعه هستهای و اجرای قطعنامه 1540 این شورا مبنی بر جلوگیری از دسترسی گروههای تروریستی به سلاحهای کشتار جمعی حضوری پررنگ داشت و به طور قاطع دیدگاه های جمهوری اسلامی را منعکس کرد.
با درخشش " حسین دهقانی" ، نباید چندان نگران صندلی خالی بود؛ چه آنکه این عقب نشینی، دشمن را به توهم خواهد برد که مشت ما خالی است و تهاجم های بعدی نیز در راه خواهد بود. حتی شاید مناسب باشد، دولت تهدید به مقابله به مثل نماید؛ با توجه به تجربه سال قبل در اعزام دیپلماتهای آمریکایی در لباس دیگر (همچون معاون دبیرکل سازمان ملل)، احتمال اعزام مجدد چندان دور از ذهن نخواهد بود.