در میان مؤمنان مردانی هستند که بر سر عهدی که با خدا بستند صادقانه ایستاده‌اند؛ بعضی پیمان خود را به آخر بردند (و در راه او شربت شهادت نوشیدند)، و بعضی دیگر در انتظارند؛ و هرگز تغییر و تبدیلی در عهد و پیمان خود ندادند.

حضور در این محفل انس نورانی که به یاد و پاس مجاهدت های مومنانه انسانی خدوم، پرافتخارو والامقام شهید استاد مزاری برگزار شده است، هم مایه مباهات و فخر است و هم موجب سپاس و شکر؛ اما سخن گفتم در این محفل، به همان میزان سخت و دشوار است؛ چراکه از یک سو موضوع سخن، روایت از بزرگ مرد نامداری است که زبان، قاصر از توصیف بزرگی های اوست و از دیگر سوی، باید در جمعی سخن گفت که به سان صاحب نام این مجلس، خود اهل فضل و بزرگی و احترام وافر هستند. ملتی رشید، صبور، مقاوم، سخت کوش و در عین حال برخوردار از تباری فاخر ازفضل و فرهنگ و دیانت. مردمی فرهنگ پرور که نه تنها سختی های روزگار و مرارت های پیاپی و دشوار آن نتوانسته است ریشه های عمیق معرفتی و فرهنگی آنان را بگسلد، بلکه در درون خود اسوه هایی مثال زدنی چون شهید استاد مزاری پرورانده و به جامعه انسانی هدیه کرده است.

باری از استاد اسد الله بادامچیان پیرامون فضایل و صفات بارز شهید استاد مزاری سوال کردم. گفتند:" با شهید والامقام مزاری سی و نه سال پیش در زندان های رژیم شاهنشاهی آشنا شدم. از همان آشنایی اول، او را مجاهدی با پشتکار و مومن یافتم. دوستی ما در زندان شاه به سرعت وارد صمیمیتی جدی شد و احساس کردیم که بسیار به هم نزدیک هستیم. دیدگاه های اسلامی او بسیار دقیق بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، روابط مبارزان اسلامی با ایشان بسیار گسترده تر شد و با حمایت و هدایت های شهید بهشتی، این روابط هر روز مستحکم تر گردید و در نهایت تلاش های خستگی ناپذیر وی با تاسیس حزب وحدت اسلامی، شکل برجسته تری به خود گرفت. وحدت مساله و دغدغه اصلی این شهید بزرگوار بود. وحدت بر مبنای شناخت واقعیت ها و رسیدن به اهداف والا همراه اخلاص و صبر انقلابی که از دیگر ویژگی های بارز این شهید والامقام بود."

شهید استاد مزاری در همراهی با نهضت اسلامی، به اشتیاق دیدار امام خمینی^(ره) رهسپار عراق می شود و در سال 1355 خورشیدی هنگام ورود به ایران در مرز عراق دستگیر و مدتی را در بیدادگاه های ساواک در بند دو زندان اوین می گذرانند. همرزمان این شهید والامقام خاطرات بسیاری از آن شهید در همراهی با انقلاب اسلامی به خاطر دارند. خاطراتی از آشنایی وی با حضرت آیه الله خامنه ای^{(حفظه الله)} در مشهد و استفاده فراوانی که از منبرهای ایشان برده است تا هم اتاقی شدن وی با شهید حقانی در زندان اوین. خاطراتی از صحبت های وی پیرامون شجاعت و مقاومت مردم افغانستان و از تلخی هایی که برای از میان بردن آن ها احساس رسالتی انقلابی می کرد و در این مسیر با پذیرش سختی ها و مرارت های بسیار، پا در راه نهاده وبرای نجات مردم ستمدیده افغانستان فراتر از مرزها مبارزه حق طلبانه خود را دنبال کرده است.

آرمان وحدت دراندیشه شهید مزاری، گمشده و نیاز حقیقی امروز جامعه پرتشتت و گرفتار در دام تفرقه و تکفیر گرایی و افراط زدگی است. بی جهت نیست که احترام و افتخار ما به شهید استاد مزاری کم از مردم عزیز افغانستان نیست. او فراتر از مرز و قبیله و قوم و مذهب است و متعلق به همه آزادی خواهان و عدالت طلبان است. مواضع و آثار به جا مانده از این شهید سعید به خوبی نشان می دهد که همواره بر فکر صحیح و اصیل اسلامی تاکید داشته است. شهید استاد مزاری عنصری خدوم، علاقمند به نجات افغانستان و سعادتمندی این ملت شریف بود. به خلاف بسیاری از سیاست پیشگان، هیچ گاه عرصه نبرد سیاسی و جهادی را فرصتی برای کسب دنیا و جمع آوری زخارف مادی ندید و با ساده زیستی و زندگی در کنار همرزمان، تا آخرین لحظات زندگی پر برکتش، منشا خیر و هدایت بود. بی شک نام و یاد او چراغ پر فروغ سعادت و بهروزی آیندگان خواهد بود. امیدواریم به همت دوستداران آن شهید عزیز، اسناد مرتبط با نقش تاریخی ایشان در همراهی با نهضت اسلامی امام خمینی ^(ره) که نمونه گویایی از یک دلی، یک رنگی، هم زبانی و هم داستانی ملت های شریف ایران و افغانستان است، به زودی جمع آوری و منتشر شوند.

در پایان به روح بلند شهید استاد مزاری و همه شهدا و مجاهدان والامقام افغانستان به ویژه شهدای افغانی مدافع حرم درود فرستاده و مجدد از جانب دبیر کل، شورای مرکزی و اعضای حزب موتلفه اسلامی مراتب احترام خود را به دولت و آحاد ملت عزیز کشور دوست و برادر جمهوری اسلامی افغانستان و به خصوص برادران و خواهران و همرزمان و دلدادگان و ادامه دهندگان راه شهید استاد مزاری در حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان، تقدیم می نمایم. و السلام علیکم و رحمه الله وبرکاته.

*متن سخنرانی قائم مقام مرکز امور بین الملل حزب مؤتلفه اسلامی در بیست و یکمین سالگرد شهادت استاد عبد العلی مزاری، رهبر فقید حزب وحدت اسلامی افغانستان، جمعه 14/12/94 مسجد جامع ارشاد شهر ری.