ادب و هنر

روایت جنگ، شب امتحان نیم ترم

از بین خاطرات منتشر شده درباره جنگ هشت ساله ایران و عراق، «حرمان هور» کتاب ویژه‌ای است؛ چراکه به خصوص که مجموعه دست نوشته‌های یک شهید دانشجو است که در فاصله زمانی قابل توجهی از سال 61 تا 65، اتفاقات، حالات و روحیات خود را ثبت کرده است. بیان ساده و روان نوشته‌های وی علاوه بر کمک به نزدیکی ذهن خواننده، باعث شده جزئیات موجود به خوبی حفظ و بیان شود.
محمد مهدی شیخ صراف- «اینجا همه چیزش خاطره است؛ از سوله اجتماعیمان و بچههای آن، از تقسیم چای برادر کولیوند و از تغذیه او، از شیرین کاریهای امرالله، از تکیه کلام بچهها، از حمام «شیخ سله»، از سر و صداهای غورباقههای شیخ سله، از کوه پیماییها و از استکانهای چای، از رخسار بچهها، از همه چیز و همه چیز؛ حتی از این خودکار و دفتری که با فرستادن یک صلوات- ازایستگاه صلواتی- هدیه گرفته ام؛ ماجراهایایستگاه صلواتی، همه و همه خاطره اند. شاید روزی به فکر تمام اینها بیفتم و افسوس بخورم.»

از بین خاطرات منتشر شده درباره جنگ هشت ساله ایران و عراق، «حرمان هور» کتاب ویژهای است؛ چراکه به خصوص که مجموعه دست نوشتههای یک شهید دانشجو است که در فاصله زمانی قابل توجهی از سال 61 تا 65، اتفاقات، حالات و روحیات خود را ثبت کرده است. بیان ساده و روان نوشتههای وی علاوه بر کمک به نزدیکی ذهن خواننده، باعث شده جزئیات موجود به خوبی حفظ و بیان شود.

»اصلا اینها برای این نیست که کس دیگر بخواهد تعجب کند یا بخواند. اینها برای چیز دیگریست. ولی برای وضوح مطلب جریانهای هرکدام را بازگو میکنیم؛ گرچه بهتر بود در قالب داستان یا نوشتاری دیگر گفته شود. ولی همان طور که میبینید نه اوراق این دفتر اجازه میدهد و نه چشمانم. که ساعت حدود دوازده شب است، فردا هم امتحان نیم ترم دارم...»

کتاب حرمان هور مجموعه دست نوشتههای شهید احمد رضا احدی است؛ نمونه مشهودی از سیر پیشرفت انسان در نزدیکی با خداوند. شهید احدی این سیر را از زمان ورود به جبهه در قالب یادداشتهای منقطع به صورت مکتوب درآورده؛ او آن قدر هنرمندانه به بیان افکار خود در ارتباط با فضا و توصیف رخدادها پرداخته، و طوری در این مسیر پیشرفته است که خواننده با نوشتهها همراه میشود و خود را به مقایسه با حالات نویسنده شهید میکشاند تا در حین مطالعه از خود بپرسد من در کجای مسیر هستم؟

این مسئله در نوشته معروف وی به نام «نامعادله» کاملا مشخص است. شهید احدی در این نوشته افکار خود را به صورت سئوال از دیگر دانشجویانی میپرسد که بر خلاف او، از جنگ دورند و به آن اهمیتی نمیدهند.

«آیا میتوانید این مسئله را حل کنید؟ گلولهای از لوله دوشکا با سرعت اولیه خود از فاصله 100 متری شلیک میشود و در مبدا به حلقومی اصابت نموده و آن را سوراخ کرده گذر میکند. معلوم نمایید سر کجا افتاده است، کدام زن صیحه میکشد، کدام پبراهن سیاه میشود، کدام خواهر بی برادر میشود، آسمان کدام شهر سرخ میشود، کدام گریبان پاره میشود، کدام چهره چنگ میخورد، کدام کودک در انزوا و خلوت خویش اشک میریزد؟»

شهید احدی با وجود حضور در جبهه از سال دوم دبیرستان در سال 63 موفق به کسب دیپلم تجربی شده و در سال 64 نیز به عنوان نفر اول کنکور اعلام میشود و در رشته پزشکی ادامه تحصیل میدهد. ولی با این وجود جبهه را ترک نکرده و در کنار نبرد به ادامه تحصیل میپردازد. پس از شهادت این دانشجوی پزشکی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دانشنامه دکتری رشته پزشکی او را به خانواده اش تقدیم کرد.

«چیزی که مینویسم نه برای آن است که کسی بخواند و نه برای آن است که نیت سو و ریایی داشته باشم. بلکه برای این است که اگر روزگاری خواستم به گذشتهها بیندیشم و خاطرات گذشتهام را به یاد بیاورم وسیلهای در دست داشته باشم؛ اگر چه نه انشای خوبی دارم و نه فصاحتی در کلامم پیدا میشود.»

«حرمان هور» به همت علیرضا کمری تهیه و جمع آوری شده و انتشارات سوره مهر آن را به چاپ رسانده است، این کتاب بار اول در سال 67 با مجموعه پراکندهای از خاطرات شهید احدی به چاپ رسید و پس از چهار سال با جمع آوری یاداشتها شهید که نزد دوستانش به جای مانده و با قرار دادن منظم دست نوشتهها در کنار هم توسط مولف به چاپ دوم رسید، پس از آن چاپهای متعددی را بر خود دیده است.

«گرچه این یک خاطره است، مثل یک داستان، مثل یک فیلم، ولی تصویر تو یک لحظه و یک عکس از این فیلم است. اگر قرار باشد از خاطرات فیلم تهیه کنی و این خاطره، خاطره مهم و زیبایی باشد و آن گاه از آن فیلم، فقط یک عکس و یک تصویر داشته باشی، آن گاه چه تصویری را بر میگزینی؟ پس این تصویرها خود حاکی داستانهایی هستند که شخص میخواهد آن را در قالب یک نگاه به میدان آورد و مسلما ناتوان خواهد بود.»

https://shoma-weekly.ir/DjFoNL