پیش به سوی چابک‌سازی
اتفاقات این روزهای صداوسیما حکایت از اهتمام جدی مسئولان تازه منصوب شده سازمان به تغییرات ساختاری و کوچک‌سازی یا به اصطلاح مشهور این روزهای سازمان، «چابک‌سازی» دارد. چنانکه خبرها از حذف حدود صد رده مدیریتی از مجموعه صد و هفتاد رده مدیریتی موجود در رسانه ملی حکایت می‌کند و هر روز، تغییرات ساختاری تازه‌ای رسانه‌ای می‌شود. از چند سال پیش، هم‌زمان با جدی‌تر‌شدن مشکلات اقتصادی سازمان صداوسیما، بر همگان عیان شده بود که ساختار اداری و ساختار تشکیلاتی رسانه ملی، به‌شدت فربه و ناکارآمد شده است. تا جایی که بسیاری با آمار و ارقام، از تعداد زیاد کارمندان بدون مأموریت و بوروکراسی‌کشنده و موازی‌کاری نهادها و ستادهای بی‌مصرف خبر می‌دادند و ادامه وضع موجود را غیر قابل تداوم می‌خواندند. با این حال، مجموعه مدیران قبلی ظاهراً یا اهتمام کافی به این موضوع نداشتند یا آنکه اصلاح وضع موجود را در توان خود نمی‌دیدند.
مهم‌ترین تغییر در معاونت سیما
فعلاً مهم‌ترین تغییر در ساختار معاونت سیما، ادغام تمام بخش‌های نمایشی سیما در اداره کل تازه تأسیسی به نام «اداره کل نمایش سیما» به مدیریت «محمودرضا تخشید» است. چنانکه در حکم «پورمحمدی» -معاون سیما- به «تخشید»، تمام مأموریت‌های نمایشی سیما از «دریافت ایده‌ها، طرح‌ها و متون نمایشی از شبکه‌ها برای بررسی و تصویب» گرفته تا «بازنویسی روند تولید آثار نمایشی از ایده تا پخش» و «تشکیل شوراهای طرح و برنامه برای بررسی و تصویب متون نمایشی» به این اداره کل محول شده است؛ وظایفی که تا پیش از این، کم و بیش برعهده اداره کل «طرح و برنامه و نظارت سیما» بود.
اما اختیارات «تخشید» فراتر از این موارد است. در حکم «پورمحمدی» حتی وظیفه تعیین مدیران گروه‌های فیلم و سریال و تشکیل شورای برآورد بودجه و نظارت مستمر بر تولید آثار نمایشی از مرحله تصویب تا پایان تولید نیز برعهده مدیر کل اداره نمایش گذاشته شده است که این حجم از اختیارات، در نوع خود بی‌سابقه است. بدین ترتیب و با این اختیارات، از این پس می‌توان «تخشید» را نفر اول امور نمایشی سیما و پاسخگوی ضعف‌ها و قوت‌های احتمالی در آینده دانست و این تمرکز و منظم‌شدن ساختار را دستاوردی برای این تغییر ساختار خواند.
در همین راستا، اداره کل تولیدات الف ویژه سیما، سیمافیلم و بخش‌های مربوط به امور نمایشی اداره کل طرح و برنامه و نظارت سیما نیز در اداره کل نمایش سیما ادغام شدند تا این اداره، بدون هیچ‌گونه ساختار موازی، تنها مرکز تولیدات نمایشی سیما باشد که به‌نظر می‌رسد با توجه به روند چند ساله اخیر سیمافیلم و دورشدن این مرکز از مأموریت‌های اولیه خود، اقدام سنجیده‌ای بوده است.
ساماندهی مالی و انسانی
البته این تنها تغییر معاونت سیما نیست. چنانکه شنیده می‌شود «اداره کل طرح و برنامه و نظارت سیما»، «اداره کل اطلاعات و برنامه‌ریزی سیما» و «اداره کل مالی و اداری سیما» با ادغام مسئولیت‌ها در سایر اداره کل‌ها، به طور کلی منحل شده‌اند و از مجموع این ادغام‌ها، اداره کل جدیدی با عنوان «اداره کل برنامه‌ریزی و امور مالی سیما» تشکیل شده است. همچنین شنیده‌ها حاکی از آن است که «اداره کل آموزش و پژوهش سیما» نیز بعد از انحلال، ظاهراً از ساختار معاونت سیما خارج‌شده و مأموریت‌های آن در دو معاونت «سرمایه انسانی صداوسیما» و «مرکز تحقیقات مطالعات و سنجش برنامه‌ای سازمان صدا و سیما» ادغام شده است.
حذف و جایگزینی شبکه‌های دیجیتال
اما شاید محسوس‌ترین تغییر این مدت، مربوط به حذف برخی شبکه‌ها از گیرنده‌های دیجیتال و جایگزینی و ادغام شبکه‌های دیگر باشد. چنانکه شبکه «جام جم» به طور کلی از گیرنده‌های دیجیتال حذف و به جای آن شبکه تازه تأسیس افق جایگزین شد. شبکه تماشا هم که از همان ابتدای تأسیس، به عنوان جایگزین «آی فیلم» در معاونت سیما شناخته می‌شد، منحل و در شبکه نمایش ادغام شد و به جای آن، شبکه پرمخاطب «نسیم» با سراسری‌شدن، در میان بیست شبکه گیرنده‌های دیجیتال قرار گرفت.
و اما رادیو...
علاوه بر معاونت‌های سازمان و تغییرات گسترده در معاونت سیما، معاونت صدا نیز با انتصاب «نسرین آبروانی» به‌عنوان معاون صدا، احتمالاً شاهد تغییرات گسترده‌ای خواهد بود. چه آنکه همین حالا هم خبرهای زیادی از انحلال و ادغام شبکه‌های پرشمار رادیویی همچون «رادیو کتاب» شنیده می‌شود. در حکم «سرافراز» به «آبروانی» همچنین به «چابک‌سازی» و ادغام شبکه‌ها، توجه به کیفیت برنامه‌های زنده، ساماندهی استفاده از موسیقی در رادیو و استفاده رادیو از ظرفیت فضای مجازی و تلفن همراه تأکید شده است.
معاونت خبر به‌جای معاونت سیاسی
و بالاخره در آخرین مورد از تغییرات ساختاری رسانه ملی، «معاونت سیاسی» سازمان به «معاونت خبر» تبدیل شد و «پیمان جبلی» به جای «مجید آخوندی» بر صندلی مدیریت این معاونت حساس و مهم سازمان تکیه زد. مهم‌ترین بخش حکم «جبلی»، مربوط به تغییرات احتمالی است که در باشگاه خبرنگاران جوان و واحد مرکزی خبر روی خواهد داد. چنانکه در بند نهم از مجموعهوظایف مندرج در متن حکم، بر تبدیل باشگاه خبرنگاران جوان به «خبرگزاری تراز اول کشور» تأکید شده است.
حذف ساختارهای بی‌خاصیت و پر هزینه
حذف روابط عمومی‌های دست و پاگیر، جشنواره پرهزینه و بی‌مصرف جام جم و برخی تسهیلات رفاهی پر هزینه کارمندان صداوسیما، از جمله تغییراتی است که «سرافراز» با هدف «چابک‌سازی» صداوسیما در مدت کوتاه اخیر انجام داده است؛ اما این پایان کار نیست. چنانکه زمزمه‌ها حکایت از انحلال «مرکز پژوهش‌های اسلامی قم» و ادغام آن با مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای سازمان صداوسیما دارد؛ چه آنکه این مرکز در این سال‌ها، هیچ‌گاه نتوانست انتظارات و مأموریت‌های محوله را برآورده کند.
فعلاً می‌توان امیدوار بود
به هر حال، به‌نظر می‌رسد این تغییرات در ساختار فرسوده سازمان ادامه خواهد داشت و «محمد سرافراز» به‌درستی تشخیص داده که راه حل خروج رسانه ملی از بحران فعلی، در وهله اول «چابک‌سازی» ساختارها و حذف زیرمجموعه‌های پرخرج و ناکارآمد است. باید صبر کرد و دید آیا در سال‌های آینده، صفت «عریض و طویل» همچنان برازنده صداوسیما خواهد بود یا نه؟ فعلاً می‌توان امیدوار بود.
