حمیدرضاترقی- سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع سفرا و نمایندگی‌های جمهوری اسلامی در کشورهای مختلف جهان که در تاریخ 22/5/93 مطرح شد منشور جدیدی در زمینه دیپلماسی کشور ارائه دادند که قابل تأمل و توجه جدی است و راهبرد آینده و دستگاه سیاست خارجی کشور را مشخص می‌کند. معظم له در این رابطه فرمودند:
یک دیپلماسی هوشمندانه وفعال می‌تواند دستاوردهای بسیار مهم سیاسی، اقتصادی، انسانی و اجتماعی به همراه بیاورد که باهیچ حرکتی از جمله جنگ‌های پرهزینه و پرخطر نیز حاصل نمی‌شود.
الف) شروط و لوازم دیپلماسی موفق
1-تعیین دقیق و صریح هدف‌ها
برخی اهداف آرمانهای بزرگ و ملی هستند و برخی راهبردی منطقه‌ای هستند و بعضی دیگر مقطعی و موضعی هستند. که باید اینها در تمام این سطوح دقیقاً مشخص باشد تا همه عناصر فعال در دیپلماسی در ستاد و صف وظایف خود را به خوبی انجام دهند و بدانند که در حوزه آرمانی و اهداف منطقه‌ای و موضوعات کوچک چگونه برخورد کنند.
2-سازماندهی مناسب
این سازماندهی باید با نگاه به اهداف و با توجه به قابلیت‌ها انجام گردد.
3-برخوردداری از عناصر با صلاحیت دیپلماتیک
افرادی دارای صلاحیت دیپلماتیک هستند که از «هوش و مهارت دیپلماتیک»، «انعطاف در جای لازم» و «نفوذناپذیری درمواقع ضروری» و «پایبندی صادقانه و عمیق به اهداف» برخوردار باشند.
فرد دارای هوش دیپلماتیک قادر است اهداف و حرکات طرف‌های مقابل را در مذاکرات و تعاملات پیش‌بینی کرده و حرکت خود را با توجه به آنها عملیاتی کند.
عنصری از مهارت دیپلماتیک برخوردار است که بتواند از انعطاف و اقتدار به موقع استفاده کند یعنی همان نرمش قهرمانانه را برای به خاک مالیدن پشت دشمن بکار گیرد.
دیپلمات با صلاحیت باید به اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی ایمان و باور عمیق داشته باشد زیرا میدان دیپلماسی عرصه جنگ است و در این عرصه باید پنجه به پنجه دشمن انداخته و اگر کسی بدون اعتقاد راسخ به هدف به این میدان وارد شود در همان گام اول شکست خواهد خورد.
4-تحرک فراوان و بی وقفه
از شروط دیگر مورد تأکید مقام معظم رهبری برای یک دیپلماسی موفق، تحرک بالای آن می‌باشد، این تحرک باید متناسب با اهداف آرمانی و منطقه‌ای و موضوعی تنظیم شود. بدیهی است که این تحرک تنها توسط کادر چند نفره سطح بالای وزارت خارجه و معاونین آن نمی‌تواند پدید آید، لذا باید ازهمه ظرفیت‌های دیپلماسی عمومی اعم از نمایندگان مجلس، احزاب موجه و شخصیت‌های با سابقه مثبت سیاسی، وزرا و دولتمردان قبلی مورد اعتماد رهبری برای این تحرک استفاده کرد، تبادل هیأت‌های دیپلماسی با کشورهای مختلف و دیدارهای چهره به چهره با مسئولان و احزاب و گروههای اثرگذار سیاسی در کشورهای جهان و منطقه می‌تواند زمینه این تحرک را پدید آورد.
5-شکار فرصت‌ها و استفاده صحیح از آنها
رهبری انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه تحولات منطقه‌ای و جهانی بسیار سریع رخ می‌دهد و لذا باید بطور آنلاین و فوری آنها را رصد کرد و سپس با تحرک بالا هر حادثه و رویداد سیاسی‌ای را تحلیل کرد و با درک نسبت آن واقعه با اهداف و آرمانهای انقلاب موضع خود را مشخص و از آن استفاده نمود، انتظار خود رااز دیپلماسی فعال اینگونه تبیین نمودند که فرصت‌های منطقه‌ای مثل تحولات اوکراین، ترکیه، عراق، افغانستان و... همه می‌توانددارای فرصت‌هایی باشد که به موقع از آن می‌توان استفاده صحیح کرد و فرصت‌سوزی در این شرایط به ضرر کشور است.
ب) ویژگیهای دیپلماسی ایرانی
رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی پس از تبیین یک دیپلماسی فعال و موفق به ویژگیهای دیپلماسی ایرانی – اسلامی پرداختند که در واقع اهداف این دیپلماسی نیز تلقی می‌گردد، معظم له این ویژگی‌ها را چنین برشمردند:
1-پایبندی به موازین شرعی در محافل دیپلماتیک
این پایبندی در رفتارهای عادی و اجتماعی دیپلماتها باید ظهور و بروز پیدا کند و نباید از باب همرنگ جماعت شدن دیپلماتهای ایرانی موازین شرعی را در روابط نادیده گرفته و زیرپا بگذارند.
2-نترسیدن از قدرتهای بزرگ
ویژگی دیگر دیپلماسی ایرانی – اسلامی عدم ترس از تهدیدات و تشرهای قدرتهای بزرگ و زورگوی دنیاست. دیپلمات ایرانی نباید از این نوع تهدیدات به خود ترسی راه دهد و به موضع انفعال بیفتد این ویژگی در طول سی سال گذشته موجب عزت ملت ایران و مورد تحسین قرار گرفتن ملت ما در بین ملل دنیا شده است.
3-دفاع صریح، قاطع و واقعی از مظلوم
ملت ایران به تبعیت از امام فقید و رهبرمعظم انقلاب اسلامی از ابتدای پیروزی از آرمان ملت مظلوم فلسطین دفاع کرده و در لبنان و افغانستان و عراق و سوریه نیز همین موضع را اتخاذ کرده است. امروز مظلومین جهان ایران را بعنوان کشوری مدافع آوارگان و مظلومان می‌شناسند.
4-مخالفت جدی با نظام سلطه
دیگر ویژگی دیپلماسی ایرانی – اسلامی، ضدیت و مخالفت ملت و دولت ایران با قدرتهای سلطه‌گر دنیا به ویژه آمریکا و اسرائیل و انگلیس و فرانسه موجب امید ملتهای مستضعف و ریختن ابهت قدرتها شده است، این مخالفت به ملتها جرأت داده که در برابر استکبار بایستند و مقاومت کنند و طبل توخالی بودن آنها را به جوامع بشری نشان داد.
5-تأمین منافع و سرمایه ملی
رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی توجه به منافع ملی را جزء اهداف مشترک دیگر کشورها دانسته و ویژگی خاص جمهوری اسلامی در این رابطه را حفظ سرمایه ملی دینی، هویت ملی، اسلامی، انقلابی و تاریخی – استقلال برآمده از انقلاب اسلامی – دین اسلام، ملت مؤمن، جوانان انقلابی، دانشمندان، نخبگان و رشد و فعالیت علمی از جمله سرمایه‌های ملی کشورند که باید حفظ و پاسداری شوند.