احمد جان نثاری – دولت سایه در عالم سیاست به کابینه ای اطلاق می شود که روی کار نیامده و در رقابتهای انتخاباتی از حریف جا مانده، چنین کابینه ای که تلاش می کند بر روند تصمیم سازی دولت اثرگذار باشد را سایه نشین می گویند، اما دولت سایه می تواند با قصد خدمت به کشور گام بردارد و یا با هدف دست یافتن به قدرت!
دولتهای سایه غالبا با بهره گیری از نام احزاب سیاسی شکل گرفته و فعالیت می کنند، وظیفه احزاب در کشور ارائه تحلیل، کادرسازی و داشتن برنامه برای اداره کشور است، با چنین رویکردی تشکیل دولت سایه باید با استفاده از پتانسیل کار گروهی و حزبی به بهتر شدن اوضاع کشور در عرصه سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بیانجامد، اما آیا تا بحال دولت سایه با چنین رویکردی تشکیل شده است، آیا احزاب سیاسی پیش از تشکیل دولت سایه به وظایف اصلی خود در حزب عمل می کنند، آیا در نظام اسلامی احزاب سیاسی از بازی های سیاسی با توجه به رویکرد اسلامی بودن پرهیز می کنند؟
حضرت امام خمینی(ره) در جمع اعضای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی می فرمایند:" اگر گروه‌ها مختلف باشند ، ولی در امور عقیدتی و در اصول عقاید اسلامی تفاهم داشته باشند ، آسیب نمی‌بینند. درگیری در اختلاف آرا و عقیده است. شما باید کوشش کنید با گروه‌های دیگری که مسلمان هستند و استقلال و آزادی و جمهوری اسلامی را می‌خواهند ، تفاهم داشته باشید. شما با حزب {جمهوری اسلامی} ... نزدیک باشید... مهم این است که مقصد ، مقصد واحد باشد ، هرچند از راه‌های مختلف به آن مقصد می‌رسیم و این اساس امور است. و اگر این طور نشود ، منجر به درگیری می‌شود." (صحیفه نور جلد 15 - صفحه 271)، در اندیشه سیاسی امام راحل  حزب بازی رد و جدای از تحزب است، ایشان به صراحت می فرمایند:" به نظر من که در صدر مشروطیت {انگلیسها} حزب را در ایران درست کردند ، حزب بازی را برای همین درست کردند که نگذارند این ملت با هم آشتی کنند. " (صحیفه نور جلد 12 - صفحه 25)
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای رهبر فرزانه انقلاب اسلامی می فرمایند: "یک حزب این است که مجموعه‌اى از صاحبان فکر سیاسى یا اعتقادى و یا ایمانى مى‌نشینند و تشکّلى درست مى‌کنند و میان خودشان و آحاد مردم کانال‌کشى مى‌کنند و مردمى را با خودشان همراه مى‌کنند، تا فکر خود را به آنها برسانند... به نظر من، این سبک تحزّب، منطقى است. «حزب جمهورى اسلامى» بر این اساس تشکیل شده بود و همین‌طور بود... نتیجه این خواهد شد که وقتى انتخاباتى پیش آمد، تا از طرف مرکزیت این حزب چیزى گفته شد، آن مردم از روى اعتقاد خودشان بر طبق آن عمل مى‌کنند؛ یا حتّى بدون این‌که آن مرکزیت چیزى بگوید، چون معیارهایشان یکى است، با یکدیگر همفکرند.یک‌طور حزب هم هست که همان حزبهاى رایج امروز اروپا و آمریکاست ... مجموعه‌اى از خواص، با یک منفعت مشترکى که بین خودشان تعریف مى‌کنند - ولو در خیلى از مسائل با یکدیگر همفکر هم نیستند؛ گاهى خیلى هم با هم مخالفند! - مى‌نشینند با همدیگر قرارداد مى‌گذارند و یک حزب به وجود مى‌آورند. این حزب در میان مردم معروف است؛ اما عضو مصلحتى دارد، نه عضو فکرى..."ایشان با ذکر نمونه هایی از کشورهای مختلف اینگونه تحزب را مبتنی بر معامله بر اساس منافع گروهی و نه بر اساس اندیشه ارزیابی می کنند.
برای یافتن نمونه های آن کافی است قدری اخبار احزاب غربی را دنبال کرد. یک نمونه بارز آن برخورد احزاب غربی با سازمان منافقین است. زمانی بر اساس منافع خود آنها را حامیان دموکراسی! در ایران می دانستند اما به ناگاه بر اساس منافع جدید آنرا گروهی تروریستی نامیدند و زمانی دیگر برای کسب منافع جدید خود، نام این گروه را که با صدها اطلاعیه مسئولیت ترورهای بسیاری را پذیرفته از لیست گروه های تروریستی خارج می کنند. از این دست نمونه ها بسیار است که تفاوت این دو نوع تحزب را نشان می دهد.
اما در مورد "تحزب اسلامی" مولفه های دیگری نیز مطرح است. با تامل در آیات قرآنی می توان دریافت "حرکت با محوریت ولایت الله، ولایت مدار بودن، توجه به شایسته سالاری و تلاش برای وحدت و مقابله با تفرقه افکنی" از ویژگی های حزب الله مورد اشاره کلام الله است. اصل مهم دیگر در تحزب اسلامی پرهیز از حب مقام و حب قدرت است؛ رهبر انقلاب این اصل را اینگونه تبیین فرموده اند: "در تحزّب بایستى کسب قدرت مورد نظر نباشد. اگرچه کسب قدرت براى یک حزبِ موفّق یک امر قهرى است - یعنى وقتى که پاى انتخابات به میان آمد، شما که حزبى دارید و طرفداران زیادى دارد و مردم با شما همفکرند، به‌طور طبیعى نمى‌توانید بى‌تفاوت باشید که مثلاً این فرد رئیس جمهور شود یا آن شخص دیگر؛ لابد به یکى عقیده دارید. به‌طور طبیعى این عقیده‌ى شما اثر مى‌گذارد و رأى دهندگان به او زیاد خواهند شد - اما هدف حزب نباید به‌دست آوردن قدرت باشد. هدف بایستى هدایت فکرى مردم به سمت آن فکر درستى باشد که خود شما به آن اعتقاد دارید."
این روزها و در ایام نزدیک به انتخابات ریاست جمهوری اخباری درباره تشکیل دولت سایه از سوی دو گروه از رقبای دولت احمدی نژاد منتشر شده است، یکی تشکیل جلسات دولت سازندگی به ریاست آیت الله هاشمی رفسنجانی است که در اخبار آمده است؛ وزرای دولت سازندگی هر ماه یک بار با هاشمی رفسنجانی جلسه و به وی گزارش می دهند.
از سوی دیگر برخی اخبار از تشکیل دولت سایه اصلاحات به ریاست سید محمد خاتمی خبر می دهد و اصلاح طلبان نیز با تشکیل چند کارگروه متشکل از وزرای سابق و فعالان اصلاح طلب به خاتمی گزارش می دهند.
این در حالی است که اگر تیم سازندگی و یا اصلاح طلبان که داعیه فعالیت حزبی دارند، قصد خدمت به کشور و اثرگذاری بر روند تصمیم سازی دولت داشته باشند، می باید جلسات خود را از سالها پیش راه اندازی می کردند، تشکیل جلسات دولت سایه در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری از سوی کسانی که از فعالان حزبی کشور به حساب می آیند به غیر از کسب قدرت چه هدف دیگری می تواند داشته باشد؟