مقام معظم رهبری ۱۳۹۷/۰۹/۱۳
فرهنگ عذر خواهی
از آنجا که انسانها در اجتماع زندگی می‌کنند تعاملاتی نیز با هم دارند. برقراری ارتباط با افراد مقوله‌ای اجتناب ناپذیر در سطح جامعه است. بشر از زمانی که زندگی اجتماعی را تجربه کرده، ناگزیر از برقراری ارتباط با همنوعان خود بوده است. ارتباط بنیان و اساس شکل‌گیری جامعه انسانی است و بدون آن هرگز لفظ جامعه انسانی معنا و مفهوم پیدا نمی‌کند. امروزه در دنیایی زندگی می‌کنیم که ناگزیر از ارتباط و برخورد با دیگران هستیم و مسلما در زندگی امروزی هیچ کس نمی‌تواند بدون کمک و یاری دیگران نیازهای خود را برطرف کند. در عصر حاضر ارتباط با مردم و جلب رضایت آنها از جایگاه مهمی برخوردار است.
بنابراین ضرورت و نیاز به برقراری ارتباط برکسی پوشیده نیست. اسلام به عنوان دینی که حامل رسالتی جدید است به برقراری ارتباط مؤثر و بر پایه ارزشهای انسانی همت گمارده و زندگی، گفتار، کردار و روشهای زندگی پیامبر اکرم (ص) را به عنوان الگویی اساسی و مهم در ارتباطات ارایه داده است.
روابط نزدیک، صمیمی، مبتنی بر احترام و اعتلا بین مردم اساس یک جامعه خوب و پویا محسوب می شود. اعتماد عمومی نیز یکی از سرمایه‌های اجتماعی است که وحدت را در سیستم‌های اجتماعی، ایجاد و حفظ کرده و ارزشهای انسانی را پرورش می‌دهد. آنچه مسلم است به دلیل وجود اختلافات فرهنگی، عقیدتی، تربیتی و ... و یا به دلیل تضاد منافع و یا سوء برداشت یا سوء تفاهم هر از گاهی ارتباط میان افراد در جامعه دچار اختلال و تنش میشود. این اختلالها و سوء تفاهمها اگر در همان برخوردهای اولیه برطرف و حل شود موجب ایجاد آرامش در طرفین، افزایش سطح اعتماد عمومی و استحکام روابط در جامعه خواهد شد.
اگر انسان بپذیرد که خود و دیگران دارای معایبی هستند که هر از گاهی با یک تنش و اختلال ولو کوچک ممکن است این عیب آشکار شود، عذرخواهی کردن به خاطر آن سخت نخواهد بود.
برای برطرف شدن این سوء تفاهمها و تنشها اولین قدم عذرخواهی است. اگر این اولین قدم در برخی روابط برداشته نشود گاهی به دلیل انباشته شدن اختلالات در آینده می‌تواند اثرات سویی بر روابط افراد بگذارد. از جمله عللی که موجب میشود انسانها عذرخواهی را نادیده بگیرند عبارت است از:
غرور بی‌جا دارند، اشتباه خود را کوچک تلقی می‌کنند، گمان می‌کنند فرد مقابل ارزش عذرخواهی کردن ندارد، فکر می‌کنند عذرخواهی نشانه عجز و ترس است، از تحقیر شدن می‌ترسند
رهبر معظم انقلاب اسلامی در ابتدای درس فقه خود که نوعا به تبیین یک حدیث اخلاقی اختصاص دارد درس عذرخواهی را به مردم و مسئولین دادند .
چگونه عذرخواهی کنیم؟
قدم اول در عذرخواهی پذیرفتن اشتباه و خطای مرتکب شده از سوی فرد است. در این صورت نشان می‌دهید که مسئولیت پذیر بوده و خواهان ارتباطات گسترده و صمیمی در سطح فرد و جامعه هستید.
رهبر معظم انقلاب علی رغم اینکه از نظر هرناظری اعتراضشان به منتقد مبنی بر اینکه چرا سرمن دادمی زنید
طبیعی بوده ولی بازهم عذرخواهی کرده و همان مقدار تندی را هم عذرخواهی کردند .
قدم بعدی کنار گذاشتن غرور و ترس از تحقیر شدن می‌باشد. پس از آن کلمات و جملاتی متناسب با فرد مقابل بیابید. پس از اینکه دانستید چه چیزی باعث رنجش طرف مقابل شده بخش عمده‌ای از عذرخواهی شما باید به این معطوف باشد که آن رنجش را برطرف کنید. این کار، به شخصی که از شما رنجیده اجازه می‌دهد که دیگر در مقابلتان احساس راحتی کند و موضع خصمانه نگیرد.
عذرخواهی مقام معظم رهبری نه تنها موجب کوچک شدن معظم له نشد بلکه در افکار عمومی ایشان را اعتلا و عزت بیشری بخشید.
هرگاه فردی عذرخواهی کرد، شایسته است که طرف مقابل نیز عذر او را بپذیرد؛ حضرت علی علیه‌السلام در این‌باره می‌فرماید: "بدترین مردم کسی است که معذرت خواهی دیگران را نپذیرد و از خطاهایشان درنگذرد
سعی کنید به موقع و در زمان خود عذرخواهی کنید. نکته قابل توجه این است که اگر این عذرخواهی پس از زمان طولانی اتفاق افتد یا به معنایی عذرتراشی باشد، در این گونه موارد عذرخواهی با شکست مواجه خواهد شد.
روحانی محترمی که پای درس معظم له انتقاد کرده بود بلافاصله بعد از سخنان رهبری عذر ایشان را پذیرفت واز
اینکه به سر رهبری از روی دلسوزی داد زده بود نیز عذر خواهی کرد
اثرات عذرخواهی:
عذرخواهی چه بین دونفر ، چه بین یک مسئول و غیر مسئول ، چه بین مدیر و مراجعه کننده ، چه بین رئیس جمهور و مردم یا افراد آثار مفیدی در جامعه و فرد باقی میگذارد که ازجمله موارد زیراست :
رفع رنجش و آزرده خاطری طرف مقابل،
خاتمه یافتن منازعه و کشمکش،
جلوگیری از برخی فجایع و پیش آمدهای بزرگ در آینده،
افزایش سطح اعتماد بین فردی و اجتماعی،
برخورداری از احساس عزت نفس و آرامش،
بازسازی روابط ویران شده،
از بین بردن نگرانی و تنش در جامعه،
تحکیم و تلطیف روابط اجتماعی و خانوادگی،
حفظ حرمت اشخاص و خود فرد عذرخواهی کننده
تخلیه نفس از غرور و تکبر،
تقویت روحیه گذشت و ایثار در جامعه.
درسهای این عذر خواهی
1- رهبر معظم انقلاب تا کنون در موارد مختلفی این عذرخواهی را درمحضر ملت عزیز ایران داشته اند چه در مورد موضوع قانون کنترل جمعیت و چه این مورد خاص و در هیچکدام این عذرخواهی موجب تضعیف جایگاه معظم له نشد بلکه محبوبیت ایشان بیشتر گردید.بنابر این معظم له این درس رابه مسئولین دادند که از عذرخواهی بخاطر خطاها ولو جزئی امتناع نکنند.
2- متاسفانه مسئولین کشور علی رغم اشتباهات مکرر و کلان و بعضا خسارت زننده به مردم و کشور نوعا حاضر به عذرخواهی در محضر ملت نیستند و این خلاف آئین و مبانی اسلام است .
3- مسئولینی که حاضر به عذرخواهی بخاطر اشتباهات و خطاها و قصور های خود نیستند دچار غرور و تکبری هستند که زیبنده مسئولان نظام جمهوری اسلامی نیست .
4- فرهنگ عذرخواهی بعنوان یک ارزش اسلامی باید درجامعه نهادینه شود زیرا موجب تقویت سرمایه اجتماعی نظام میشود.
5- آداب نصیحت ائمه مسلمین و مسئولان اگر توسط ناصحین خیر خواه رعایت شود اثر بهتری در اصلاح رفتارها خواهد داشت ، در این آداب ؛ انصاف ، واقع گوئی ،خصوصی گوئی نه علنی گفتن ، اشتباه دیگران را به حساب انتقاد شونده نگذاشتن ،و.... را باید مورد دقت قرار داد.
6- عذر خواهی اگر همراه تبیین صحیح و دقیق موضوع باشد مثل توضیحاتی که معظم له نسبت به اشکال قانون عدم بکار گیری بازنشستگان دادند موجب رفع ابهامات و مشکلات مهم در کشور میشود.
7- کسانی که در اثر بدعمل کردن به حکم حکومتی رهیری در مورد این قانون موجب چنین نقدی به رهبری شدند و اقدام خود را مکتوبا به استناد اجازه خاص مقام معظم رهبری توشیح کرده اند یا بگونه ای اقدام نموده اند که مجوز رهبری را دال بر تایید مصداق های خاص قلمداد کرده اند باید از پیشگاه ملت و رهبری معظم انقلاب عذرخواهی و توبه نموده و آنرا جبران نمایند .