حمیدرضا ترقی- برجام پس از 9 ماه پایبندی ایران و بدعهدی آمریکا در سایه انتخابات اخیر آمریکا و پیروزی ترامپ وارد چالش جدینافرجامی شده است .
بعد از اجرای برجام قرار بود تمام تحریمها لغو و تحریم چدیدی علیه ایران تصویب نشود و مسیر فروش نفت و مبادلات مالی و بانکی هموار و عادی شده و امکان جذب سرمایه گذاری خارجی فراهم گردد.
اما آمریکا دهها تحریم جدید را تصویب و اعمال نمود و امکان انتقال پولهای ایران در بانکهای خارج را فراهم نکرد وبانکهای بزرگ از معامله با ایران امتناع میکنند و سرمایه گذاران خارجی ؛ قدرت ریسک خودرا در این امر از دست داده و بعضا میگویند برخلاف اعلام ظاهری خزانه داری آمریکا مبنی بر آزادی تبادلات مالی ولی محرمانه همه را از هرگونه مبادله مالی با ایران ترسانده اند .
تحریم 10 ساله معروف به داماتو در مهر ماه به پایان رسید و طبق برجام باید از 9ماه قبل لغو میشد , ولی ضمن اینکه در آنموقع برخلاف قول شان لغو نشد. اکنون کنگره آمریکا آنرا برای 10 سال دیگر تمدید کرده که دقیقا نقض برجام است .
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با بسیجیان فرمودند: ((اینها تخلفهای متعددی کردند, یکی دوتا نیست ؛ تازه ترینش این تمدید تحریمهای 10 ساله است ؛ اگر این تحریم (تمدید)بشود ؛ قطعا نقض برجام است ؛ بدون تردیدوبدانند جمهوری اسلامی حتما در مقابل آن واکنش نشان خواهد داد.3/9/95)).
مدافعان تعجیل در برجام
سیروس ناصری، عضو تیم اسبق هسته‌ای و از چهره‌هایی که حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای چندی قبل اعلام کرد احتمال دارد در پرونده برجام، تحقیقاتی امنیتی از وی بعمل بیاید، همان روزها گفته بود: «روزی 100 تا 150 میلیون دلار هزینه تاخیر در اجرای برجام است.»
در کنار او، «اکبر ترکان» مشاور ارشد رئیس‌جمهور نیز در 30 شهریور 1394 و در روزهایی که برجام در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی بود به روزنامه اصلاح‌طلب شرق گفته بود:
«بی‌تردید هر فعال سیاسی و هر دولتمردی حساسیت مجلس شورای اسلامی در بررسی برجام را درک خواهد کرد. بالطبع مجلس که برجام را بررسی و نقد می‌کند اما چند نکته در خلال روزهای بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی شایان ذکر بود که من صحبت‌کردن درباره آن را لازم و ضروری می‌دانم. نمایندگان محترم مجلس باید متوجه باشند هر روز تأخیر در اجرای موافقت‌نامه وین 100 میلیون دلار به ایران ضربه وارد می‌کند. شاید گفتن این رقم تعجب همگان را برانگیزد اما واقعیت تحریمها و اثرگذاری آن در سال‌های گذشته بر همگان آشکار شده است و امروز همه بی‌صبرانه منتظرند برجام اجرا شود.»
تاکید رهبری به عدم تعجیل
رهبر معظم انقلاب در فروردین سال گذشته و در دیدار با مداحان با اشاره به روند توافقات دولت با طرف‌های غربی فرموده بودند:
(الآن فرصت خوبی است برای همدلی؛ یک عدّه‌ای مخالفند، یک عدّه‌ای اعتراض دارند؛ خیلی خب، مسئولین ما که مردمان صادقی هستند، مردمان علاقه‌مند به منافع ملّی‌اند، بسیار خب، یک جمعی از مخالفین را ــ از آن افرادی را که شاخصند ــ دعوت کنند، حرفهای آنها را بشنوند؛ ای بسا در حرفهای آنها یک نکته‌ای باشد که این نکته را اگر رعایت کنند، کارشان بهتر پیش برود؛ اگر چنانچه نکته‌ای هم نبود، آنها را قانع کنند؛ این میشود همدلی؛ این میشود یکسان‌سازی دلها و احساسها، و به تبع آن عملها.
به نظر من بنشینند، بشنوند، بحث کنند. حالا ممکن است بگویند آقا ما 3 ماه بیشتر زمان نداریم؛ خب، حالا 3 ماه بشود 4 ماه، آسمان که به زمین نمی‌آید؛ چه اشکالی دارد؟ کما اینکه آنها در یک برهه دیگری 7 ماه زمان را عقب انداختند.
خیلی خب، دوستان ما هم اگر چنانچه در این همدلی‌ها و هم‌زبانی‌ها و تبادل‌نظرها یک وقتی گرفته شد، چه اشکال دارد، وقتی گرفته بشود، یک خرده زمان آن تصمیمات نهایی عقب بیافتد؛ طوری نخواهد شد.)
متاسفانهدولت به این توصیه رهبری عمل نکرد و منتقدان و دلواپسان را دعوت نکرد تا حرفها و استدلال های آنهارا بشنود
مجلس هم که حرفهای منتقدان را شنید با هدایت رئیس و نایب رئیس ظرف مدت 20 دقیقه ( عجله )بدون توجه به ابعاد و نقدهای وارده و نتیجه کمیسیون ویژه برجام . آنرا تصویب کرد.
خسارت عجله دربرجام
مقام معظم رهبری در دیدار اخیری که با فرماندهان نیروی دریایی ارتش داشتند در اشاره به مسئله‌ی «تعجیل» و تمثّل آن فرمودند: هر کاری را از ابتدا باید با استحکام آغاز کرد، زیرا عجله در کارها، مشکل ایجاد می‌کند که متأسفانه در این زمینه نیز نمونه‌هایی وجود دارد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در همین رابطه از قضایای مذاکرات هسته‌ای یاد کردند و افزودند: در این مذاکرات بحث‌های فراوانی راجع به تحریمها شد اما اکنون در کنگره آمریکا، مسئله تمدید تحریمها را مطرح میکنند و مدعی هستند که اینها، تحریم نیست، بلکه تمدید است!
رهبر انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: "شروع کردن یک تحریم" با "دوباره شروع کردن آن پس از پایان زمانش" فرقی نمی‌کند و این دومی نیز تحریم و نقض تعهدات قبلی از سوی طرف مقابل است.
ایشان بروز این مشکلات را ناشی از «عجله» در انجام کار خواندند و افزودند: وقتی عجله داریم که کار را زودتر تمام کنیم و به جایی برسانیم، از جزئیات غفلت می‌کنیم و گاهی غفلت از یک امر جزیی، موجب ایجاد رخنه و نقطه‌ی سلبی در آن کار میشود، بنابراین باید مراقب بود که کارها متین، محکم و با شتاب مناسب انجام شود.
آنچه که رهبر فرزانه انقلاب در بیانات خود اشاره کردند دارای سابقه‌ای غیر قابل انکار در میان چهره‌های ستاد برجام در دولت هم بود:
نوروز سال 94 بود که حمیدرضا آصفی، سخنگوی اسبق وزارت خارجه در بخشی از مصاحبه خود با ویژه‌نامه نشریه اصلاح‌طلب مردمسالاری پیرامون مذاکرات هسته‌ای گفته بود:
«ابتدا با یک مقدار شتاب‌زدگی عمل کردیم و علایمی که از تهران در سطوح مختلف ارسال شد، طرف مقابل را به این نتیجه رساند که ما واقعاً نیاز به توافق داریم و به نوعی ناخواسته این پیام به طرف مقابل ارسال شد که ما برای رسیدن به توافق عجله داریم...»!
متاسفانه تیم مذاکره‌کننده و ستاد برجام در دولت یازدهم به حدی عجله داشتند که حتی «بی‌دستاوردی توافق موقت ژنو» و تحریم‌هایی که پس از این توافق نیز علیه ایران اسلامی اِعمال شد نیز آنها را از راهی که به آن مصمم بودند باز نداشت و این چهره‌ها با سرعت و اشتیاقی هرچه تمام‌تر به سمت امضای توافق نهایی با غرب پیش می‌رفتند چون آنرا نوشداری تمام مشکلات می‌دانستند.
حالااز اجرای برجام بیش از 9 ماه میگذرد وهمان روزی 100میلیون دلار را خسارت دیده ایم ! با یک جمع و ضرب ساده 270 روزاست که طبق محاسبه آقای ترکان ؛2700میلیون دلار خسارت ناشی از تعجیل در برجام و بدعهدی آمریکا به ملت ایران وارد شده و پولهائی که باید آزاد میشده و از طریق سیستم بانکی بداخل کشور می آمده نیامده ؛ این خسارت به تومان بالغ بر 100000 میلیارد تومان میشود.
امروز ما باید تاوان و هزینه اقدامات تعجیلی و با شتاب را در روند بررسی و قبول برجام پرداخت کنیم و غربی‌ها و به ویژه آمریکایی‌ها با استفاده از همان برجام بسیاری از تعهداتشان را عملی نمی‌کنند و یا تعهدات روی کاغذ انجام میشود اما در میدان عمل چون تضمین‌های لازم پیش‌بینی نشده و نکات ریز و دقیق دیده نشده و از اصطلاحات بسیار مهمی عبور شده، دست و پای ما را می‌بندد و برجام اجرا شده اما تحریمها سر جای خود باقی است و محدودیت‌ها نیز همچنان پابرجاست و ما همچنان شاهد اقدامات خصمانه آمریکا علیه کشورمان هستیم.
جالب آنکه در پرونده «عجله» نه فقط نزدیکان دولت و مقامات ستاد برجام که شخص رئیس‌جمهور روحانی هم حضور دارد.
چه اینکه هم او بود که در مهرماه سال 94 و در همایش صنعت و تجارت گفته بود:
«به خاطر کاهش قیمت نفت و تأخیر در اجرای توافق هسته‌ای ممکن است در زمینه رونق اقتصادی با مشکلاتی مواجه شویم»
نسل‌های آینده حتماً در تاریخ خواهند خواند که این تعجیل و بی‌صبری چگونه به ماجرای بی‌دستاوردی، تحریمهای پسابرجامی و البته یک «باغ گلابی» ختم شد که از مردم می‌خواستند برای ثمر دادنش صبر کنند...