به گزارش خبرنگار شما برگزاری نشست شعر آئینی که اخیراً شاهد برگزاری آن بودیم،فرصت بسیار ارزنده ای برای آسیب شناسی شعرهای آئینی بود که می تواند در ارتقاء کیفی اینگونه آثار ادبی نقش مهمی ایفا کند.
به گزارش خبرنگار شما برگزاری نشست شعر آئینی که اخیراً شاهد برگزاری آن بودیم،فرصت بسیار ارزنده ای برای آسیب شناسی شعرهای آئینی بود که می تواند در ارتقاء کیفی اینگونه آثار ادبی نقش مهمی ایفا کند. 
بنا بر این گزارش، نشست بررسی شعر آئینی با حضور سیدعلی موسوی گرمارودی، محمدعلی مجاهدی، محمدرضا سنگری و قربان ولیئی برگزار گردید که طی آن مباحث قابل تأملی مطرح گردید.
در ابتدای این میزگرد محمدعلی مجاهدی با اشاره به تعاریفی که از شعر آئینی وجود دارد اظهار کرد: هر مقولهای که به نحوی متاثر از منابع وحیانی، تعالیم قرآنی و آموزههای روایی و نیز تاریخ اسلام باشد میتواند منبع سرایش شعر آئینی باشد.
وی افزود: همه مقولات توحیدی، حکمی، اخلاقی و ... در این تعریف میگنجد و با توجه به ابعاد گسترده شعر آئینی میتوان آنها را در بخشهای مختلف از این گونه شعری گنجاند.
در ادامه این میزگرد سیدعلی موسوی گرمارودی با اشاره به اینکه غلو و بیحرمتی امروزه در جریان سرایش شعر آئینی بیش از اندازه به چشم میخورد گفت: برخی از شعرا وقتی به سرازیری سرایش شعر میافتند گویی ترمز میبرند و از این دو عامل بهره میبرند.
وی در ادامه به بازگویی روایتی از پدرش به نقل از کتاب عیون اخبارالرضا (ع) پرداخت و گفت: فردی در محضر امام رضا (ع) از سر علاقه و ارادت به او، ایشان را با تعابیری غلوآمیز خطاب کرد و در روایات آمده است که حضرت با شنیدن این سخنان رنگ چهرهاش دگرگون شد و چند بار به سجده افتاد و به شدت آن فرد را برای بیان چنین صفاتی درباره خود توبیخ کرد.
گرمارودی افزود: به طور مشخص برخی از اشعار آئینی موجب شرک است. وقتی که خود ائمه تا این اندازه به نوع روایات درباره خود اهمیت میدهند، چرا ما خودمان به این مسائل دقت کافی نمیکنیم؟ از سوی دیگر صنعت مبالغه هم در شعر آئینی ما فراوان اتفاق افتاده است و گاهی پیش میآید که مرز میان آن و غلو فراموش میشود.
این مترجم قرآن ادامه داد: مهلکه دیگر شعر آئینی ما عدم رعایت شیوه صحبت با ائمه (ع) است. مثلا بسیاری از کسانی که میخواهند برای حضرت زینب (س) توصیفی بکنند ادبیات ناشایست و صفاتی همچون «ستم کش» را به کار میبرند؛ در حالی که ایشان مجسمه حماسه است که همه میدانیم چگونه در مقابل یزید و یزیدیان ایستاد اما متاسفانه گاهی میبینم تعابیری در اشعار به کار میرود که گویی مخاطب آن دوستان دبیرستانی یا معشوقه زمینی شاعر هستند و این موضوع خطری است که در 30 سال گذشته آن را گفتهام اما به آن توجه نمیشود.
محمدرضا سنگری دیگر شاعر حاضر در این نشست بود. وی با اشاره به موضوع این کنگره و با بیان اینکه شعر روحانیت باید در نشستی مستقل مورد بررسی قرار بگیرد، اظهار داشت: شعر آئینی حوزهای به شدت در ابهام مانده است و به دلیل آنکه بسیاری از بخشها و واژگان آن جدید وضع شده است، امروز با مشکل تعریف آن مواجه هستیم.
وی ادامه داد: سئوال اول من این است که اصلا آئین چیست که درباره آن شعر بگوییم؟ آیا هر آنچه که در مورد آداب و مناسک ملی ما که به طور معمول با اعتقادات دینی مان نیز پیوند خورده، سروده شد را میتوان شعر آئینی دانست؟ مثلا در مورد آئین ازدواج و یا نوروز اگر شعری سروده میشود این شعر آئینی است یا نه حتی وقتی در حوزه آئینهای دینی هم صحبت میکنیم، هنوز نمیدانیم تفاوت شعر آئینی و دینی چیست.
وی در ادامه به پرداخته نشدن به موضوع نیایش در شعر معاصر اشاره کرد و گفت: من در پژوهشی به طور اتفاقی 100 اثر از شاعران انقلاب را به صورت گزینشی تورق کردم و تنها در 5 اثر توانستم شعر نیایشی بیابم.
سنگری در ادامه تاکید کرد: واقعیت این است که آئین نیایش و حضور آن در شعر هنوز به درستی تبیین نشده و قلمروهای آن معلوم نیست و به نظرم پیش از هر کاری باید به این موضوع پرداخته شود.
پس از این صحبتها، محمدعلی مجاهدی در پاسخ کوتاهی به سنگری گفت: شعر آئینی با دین و مذهب معنای مشترک دارد. وقتی صحبت از اسلام میکنیم تنها یک معنی از آن پیش ما مشخص است و 19 معنی آن در ذهنمان نمینشیند. مذهب، مسلک و ... در شعر آئینی کلمات مترادفی است که به خاطر ترادف گاه به جای هم به کار میرود.
قربان ولیئی دیگر شاعر حاضر در این نشست نیز به موضوع واکاوی مبانی فلسفی و ادبی شعر دینی پرداخت و گفت: شعر از نظر من متافیزیک است. این تعریف حتی در شاهکارهای ادبی مردم جهان نیز دیده میشود. محدود کردن شعر به موضوعات خاص همچون اهل بیت (ع) باعث شده سمت و سوی آن نیز شکل دیگری بگیرد.
وی افزود: چگونه یک شاعر میتواند در مورد ائمه شعر بگوید، اما شعر نبوی، توحیدی و نیایشی نداشته باشد. من این را جز در نگاه حداقلی به شعر نمیدانم که خبر میدهد این وادی به ورطه تقلید افتاده است.
ولیئی گفت: وقتی شاعران کنگره محور میشوند، طبیعی است که به تقلید از هم بپردازند؛ در حالی که اولین نجوای هر انسانی با خدای خود است و نمیتوان تصور کرد که شاعری شعر آئینی بگوید و از مقوله توحید غافل باشد.
وی در پایان تاکید کرد: اگر برای یک شاعر تجربه معرفتی و دینی رخ دهد، شعر او شعری معنوی میشود و به نظرم جامعه هم میتواند با آن ارتباط مناسب برقرار کند.
بنا بر این گزارش، نشست بررسی شعر آئینی با حضور سیدعلی موسوی گرمارودی، محمدعلی مجاهدی، محمدرضا سنگری و قربان ولیئی برگزار گردید که طی آن مباحث قابل تأملی مطرح گردید.
در ابتدای این میزگرد محمدعلی مجاهدی با اشاره به تعاریفی که از شعر آئینی وجود دارد اظهار کرد: هر مقولهای که به نحوی متاثر از منابع وحیانی، تعالیم قرآنی و آموزههای روایی و نیز تاریخ اسلام باشد میتواند منبع سرایش شعر آئینی باشد.
وی افزود: همه مقولات توحیدی، حکمی، اخلاقی و ... در این تعریف میگنجد و با توجه به ابعاد گسترده شعر آئینی میتوان آنها را در بخشهای مختلف از این گونه شعری گنجاند.
در ادامه این میزگرد سیدعلی موسوی گرمارودی با اشاره به اینکه غلو و بیحرمتی امروزه در جریان سرایش شعر آئینی بیش از اندازه به چشم میخورد گفت: برخی از شعرا وقتی به سرازیری سرایش شعر میافتند گویی ترمز میبرند و از این دو عامل بهره میبرند.
وی در ادامه به بازگویی روایتی از پدرش به نقل از کتاب عیون اخبارالرضا (ع) پرداخت و گفت: فردی در محضر امام رضا (ع) از سر علاقه و ارادت به او، ایشان را با تعابیری غلوآمیز خطاب کرد و در روایات آمده است که حضرت با شنیدن این سخنان رنگ چهرهاش دگرگون شد و چند بار به سجده افتاد و به شدت آن فرد را برای بیان چنین صفاتی درباره خود توبیخ کرد.
گرمارودی افزود: به طور مشخص برخی از اشعار آئینی موجب شرک است. وقتی که خود ائمه تا این اندازه به نوع روایات درباره خود اهمیت میدهند، چرا ما خودمان به این مسائل دقت کافی نمیکنیم؟ از سوی دیگر صنعت مبالغه هم در شعر آئینی ما فراوان اتفاق افتاده است و گاهی پیش میآید که مرز میان آن و غلو فراموش میشود.
این مترجم قرآن ادامه داد: مهلکه دیگر شعر آئینی ما عدم رعایت شیوه صحبت با ائمه (ع) است. مثلا بسیاری از کسانی که میخواهند برای حضرت زینب (س) توصیفی بکنند ادبیات ناشایست و صفاتی همچون «ستم کش» را به کار میبرند؛ در حالی که ایشان مجسمه حماسه است که همه میدانیم چگونه در مقابل یزید و یزیدیان ایستاد اما متاسفانه گاهی میبینم تعابیری در اشعار به کار میرود که گویی مخاطب آن دوستان دبیرستانی یا معشوقه زمینی شاعر هستند و این موضوع خطری است که در 30 سال گذشته آن را گفتهام اما به آن توجه نمیشود.
محمدرضا سنگری دیگر شاعر حاضر در این نشست بود. وی با اشاره به موضوع این کنگره و با بیان اینکه شعر روحانیت باید در نشستی مستقل مورد بررسی قرار بگیرد، اظهار داشت: شعر آئینی حوزهای به شدت در ابهام مانده است و به دلیل آنکه بسیاری از بخشها و واژگان آن جدید وضع شده است، امروز با مشکل تعریف آن مواجه هستیم.
وی ادامه داد: سئوال اول من این است که اصلا آئین چیست که درباره آن شعر بگوییم؟ آیا هر آنچه که در مورد آداب و مناسک ملی ما که به طور معمول با اعتقادات دینی مان نیز پیوند خورده، سروده شد را میتوان شعر آئینی دانست؟ مثلا در مورد آئین ازدواج و یا نوروز اگر شعری سروده میشود این شعر آئینی است یا نه حتی وقتی در حوزه آئینهای دینی هم صحبت میکنیم، هنوز نمیدانیم تفاوت شعر آئینی و دینی چیست.
وی در ادامه به پرداخته نشدن به موضوع نیایش در شعر معاصر اشاره کرد و گفت: من در پژوهشی به طور اتفاقی 100 اثر از شاعران انقلاب را به صورت گزینشی تورق کردم و تنها در 5 اثر توانستم شعر نیایشی بیابم.
سنگری در ادامه تاکید کرد: واقعیت این است که آئین نیایش و حضور آن در شعر هنوز به درستی تبیین نشده و قلمروهای آن معلوم نیست و به نظرم پیش از هر کاری باید به این موضوع پرداخته شود.
پس از این صحبتها، محمدعلی مجاهدی در پاسخ کوتاهی به سنگری گفت: شعر آئینی با دین و مذهب معنای مشترک دارد. وقتی صحبت از اسلام میکنیم تنها یک معنی از آن پیش ما مشخص است و 19 معنی آن در ذهنمان نمینشیند. مذهب، مسلک و ... در شعر آئینی کلمات مترادفی است که به خاطر ترادف گاه به جای هم به کار میرود.
قربان ولیئی دیگر شاعر حاضر در این نشست نیز به موضوع واکاوی مبانی فلسفی و ادبی شعر دینی پرداخت و گفت: شعر از نظر من متافیزیک است. این تعریف حتی در شاهکارهای ادبی مردم جهان نیز دیده میشود. محدود کردن شعر به موضوعات خاص همچون اهل بیت (ع) باعث شده سمت و سوی آن نیز شکل دیگری بگیرد.
وی افزود: چگونه یک شاعر میتواند در مورد ائمه شعر بگوید، اما شعر نبوی، توحیدی و نیایشی نداشته باشد. من این را جز در نگاه حداقلی به شعر نمیدانم که خبر میدهد این وادی به ورطه تقلید افتاده است.
ولیئی گفت: وقتی شاعران کنگره محور میشوند، طبیعی است که به تقلید از هم بپردازند؛ در حالی که اولین نجوای هر انسانی با خدای خود است و نمیتوان تصور کرد که شاعری شعر آئینی بگوید و از مقوله توحید غافل باشد.
وی در پایان تاکید کرد: اگر برای یک شاعر تجربه معرفتی و دینی رخ دهد، شعر او شعری معنوی میشود و به نظرم جامعه هم میتواند با آن ارتباط مناسب برقرار کند.
