حضرت آیت الله جوادی آملی*(حفظه الله)- پیامبر گرامی اسلام در جمعه آخر ماه شعبان فرمودند: ««قَدْ أَظَلَّکُمْ‏ شَهْر»، «قَدْ أَقْبَلَ‏ إِلَیْکُمْ‏ شَهْرُ اللَّهِ»؛ ماه خدا دارد می‌آید و سایه بر شما انداخت، زیر سایه ماه خدا باید حرکت کنید. در این ماه فرمود برکات الهی فراوان هست و طلبکاران، فرشتگان الهی هستند که به دستور ذات اقدس الهی کار می‌کنند، این فرشتگان که مأموران الهی‌ می باشند و خود ذات اقدس الهی که طلبکار اصلی است آمادگی خودشان را اعلام کردند و فرمود خیلی از شماها بدهکارید و خیلی از شماها گِرو دادید، بیایید فکّ رهن کنید.

در جریان اخلاق و حقوق دینی، اگر کسی «حقّ الله» به عهده اوست، گناه و معصیتی کرده است، این شخص بدهکار است یک، هر بدهکاری باید گِرو بسپارد دو، گِرو در برابر خدای سبحان، زمین و مکان و خانه و فرش نیست بلکه خود انسان را گِرو می‌گیرند سه، وقتی خود انسان گِرو شد قدرت حرکت ندارد. اینکه می‌بینید بعضی‌ها می‌گویند ما هر چه می‌خواهیم چشممان را کنترل کنیم نمی‌توانیم، زبانمان را کنترل کنیم نمی‌توانیم، دست خودمان را کنترل کنیم نمی‌توانیم این بیچاره‌ها درست می‌گویند، چون بسته هستند.

مرحوم صدوق نقل می‌کند که کسی آمده حضور مبارک امیرالمؤمنین(سلام الله علیه) عرض کرد من هر چه می‌خواهم برای ادای نماز شب موفق شوم نمی‌شود، فرمود: «قَدْ قَیَّدَتْکَ‏ ذُنُوبُکَ»؛ آن گناهانِ روز دست و بال تو را بست، روز راحت باش شب آزاد هستی. انسانی که گِرو است دلش می‌خواهد کار انجام دهد؛ ولی مقدورش نیست، مثل کسی که گِرو دارد و بدهکار است؛ خانه‌ خود را در اختیار «مرتهن» قرار داد و می‌خواهد خانه خود را بفروشد ولی نمی‌تواند، چون در گِرو است. بیان نورانی حضرت در آخرین جمعه ماه پربرکت شعبان این است که آقایان، برادران، خواهران! «إِنَّ أَنْفُسَکُمْ‏ مَرْهُونَهٌ بِأَعْمَالِکُمْ»، این «رهین» فعیل به معنای مفعول است؛ «رهین» یعنی «مرهون»، فرمود جانتان در گِرو کارهای قبلی شماست.فرمود ماه مبارک رمضان ما اعلام کردیم که بیایید فَکّ رهن کنید، فکّ رهن شما هم به توبه است «فَکُفُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ» و توبه هم به این است که بگویید خدایا من آمدم، بقیه مانند رو به قبله بودن، غسل توبه، نماز توبه و دعای توبه اینها جزء مستحبّات توبه است، حقیقت توبه آن اراده خلل‌ناپذیر است؛ خدایا بد کردم، پشیمان آمدم و گذشته را ترمیم می‌کنم، همین!یکی از بهترین نعمت‌ها، نعمت آزادی است و این ماه، ماه آزادی است. انسان طوری زندگی کند که گرفتار چشم و گوش نباشد، این بهترین راه است که فَکّ رهن شده باشد، بشود آزادی و از آن طرف هم خوشحال است که دستور دینی را انجام داده است. حضرت فرمود: مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها؛ شما یک قدم در راه خدا بردارید من 10 برابر پاداش می‌دهم، چه در دنیا و چه در آخرت ما با این خدای لطیفِ، کریمِ، رئوف و مهربان روبه‌رو هستیم، این وعده را کسی به ما داد که ذات اقدس الهی به نبوّت او و به خاتمیّت نبوّت او(علیه و علی آله آلاف التحیّه والثناء) گواهی داده است؛ فرمود به شما اقبال کرد، روی آورد و شما را در زیر سایه خود قرار داد.

موقع افطار در روایات دارد که روزه‌دار در دو حال خوشحال است: یکی «عِنْدَ إِفْطَارِهِ» و یکی هم «عِنْدَ لِقَاءِ اللَّهِ». آن لذّتی که در حال افطار دارید هرگز در طول سال در هنگام ناهار ندارید. چرا در هنگام افطار لذّت می‌برید؟ برای خوردن است یا احساس می‌کنید وظیفه‌ای باید انجام می‌دادید و دادید؟ چقدر انسان روزه‌دار در حال افطار خوشحال است! چقدر سفره افطار شیرین است! چقدر انسان در حال افطار لذّت می‌برد! با اینکه غذا، غذای ساده ای است و خیلی هم احتیاج به غذا ندارد، اما خیلی خوشحال است و می‌گوید من خدا را شاکرم که وظیفه‌ام را انجام دادم. اگر اشتها به غذا و احتیاج به غذاست، ما که در طول سال این ناهارها را مصرف می‌کنیم، هنگام ناهار آن‌قدر خوشحالیم که هنگام افطار خوشحالیم؟! شامی که می‌خوریم آن‌قدر خوشحالیم که هنگام افطار خوشحالیم یا یک حساب دیگری است؟ این فقهای بزرگ ما گفتند که در فضیلت روزه همین بس که انسان شبیه فرشته می‌شود، معلوم می‌شود روح ما به یک سلسله امور دیگری علاقه‌مند است.

*برگرفته از درس گفتار در آستانه ماه رمضان المبارک