از جمله کانال‌ها و روبات‌های تلگرامی، گروه‌هایی که در واتس‌آپ دارند شکل می‌گیرند و تعداد مشخصی دارند و یا گروه‌هایی که در سایر شبکه‌های اجتماعی نوپدید دارند شکل می‌گیرند. مثلاً در کانال‌های تلگرام یک فرد می‌تواند با تأسیس یک کانال عملاً انبوهی از افراد را در معرض پیام‌های خودش قرار بدهد.

در این کانالها حتی رابطه هم دوسویه و دوطرفه نیست، بلکه کاملاً یکسویه و یکطرفه است. ممکن است تا انتخابات علاوه بر کانال‌هایی که در تلگرام و شبکه‌های دیگر هست، روشهای دیگری هم وارد شوند.

الان هم خود رسانه ملی اعم از صدا و سیما هست، شبکه‌های استانی هم هستند که طبیعتاً در انتخابات مجلس خبرگان خیلی می‌توانند مؤثر باشند. مطبوعات محلی دولتی و غیر دولتی را داریم. روزنامه‌ها و جراید کثیرالانتشار، سایت‌ها و خبرگزاری‌هایی که مجوز رسمی دارند. الان هر فردی می‌تواند در تلگرام بدون مجوز یک کانال ایجاد و اطلاع‌رسانی کند. ممکن است مخاطب این فرد از یک سایت خبری پربیننده ما در لحظه بیشتر باشد. بعضی از کانال‌های تلگرامی که محتوای سرگرمی دارند تا یک میلیون نفر بازدید دارند. کدام خبرگزاری ما در لحظه می‌تواند یک میلیون بازدیدکننده داشته باشد؟ این می‌تواند آثار سویی برای کشور داشته باشد که مستلزم برنامه ریزی است.

در برخی از کشورها مثل انگلستان، اسپانیا، پرتغال، فرانسه، چک، شیلی، برزیل و بلژیک تبلیغات انتخاباتی در بعضی از رسانه‌ها را ممنوع کرده‌اند.

اما در انتخابات در فضای مجازی چه تخلفاتی را می‌شود انجام داد؟ کسانی که در فضای مجازی اقدام به طرح مطالب سیاسی، خبری، اجتماعی و فرهنگی می‌کنند، بعضاً اهلیت‌های اجتماعی و سیاسی ندارند. یعنی وقتی انسان خبری را از یک رسانه رسمی می‌شنود، بر کار و عملکرد آنها نظارت می‌شود، لذا تا آنجایی که ممکن است از اشاعه دروغ و مواردی که منجر به تشویش اذهان عمومی می‌شود جلوگیری می‌کنند و جاهایی هم که این کار را انجام می‌دهد، طبق قانون مطبوعات و رسانه‌ها مؤاخذه و توبیخ می‌شود، اما در فضای مجازی ضرورتاً اهلیت سیاسی و اجتماعی وجود ندارد که موجب بروز بسیاری از مشکلات می‌شود.

مشکل دیگری که منجر به بروز جرایم و تخلفات انتخاباتی در فضای مجازی می‌شود، عدم امکان تشخیص هویت افراد در فضای مجازی است. افراد با هویت‌های ناشناس در فضای مجازی حضور می‌یابند و شروع به تولید محتوا می‌کنند و همان‌طور که برای یک بازیگر چندین صفحه اینستاگرام وجود دارد که خود آن شخص بازیگر هم می‌گوید هیچ‌کدام از اینها متعلق به من نیست، ممکن است برای یک رجل سیاسی یا یک نامزد انتخاباتی هم این اتفاق بیفتد. یعنی ممکن است افراد برای تقویت یا تخریب و تضعیف او اقدام به تأسیس صفحات اجتماعی و پایگاه‌ها و سایت‌هایی کنند و مطالبی را بگذارند و اقدام به تولید محتواهایی کنند که ضرورتاً آن نامزد راضی نیست و می‌تواند منجر به ضربه و لطمه زدن به منافع ملی و مصالح کشور باشد.

مشکل دیگری که در فضای مجازی رخ می‌دهد و ما در دو سال گذشته شاهد آن بودیم، کمپین‌ها و پویش‌های مجازی و اجتماعی است. این هم می‌تواند آثار مخربی را در فضای انتخاباتی ایجاد کند و سلامت فضای انتخابات را به هم بزند. نمونه های متعددی از اثرگذاری هست؛ از ماجرای فوت مرحوم پاشایی و کمپین نخریدن خودرو که به‌طور مؤثر روی صنعت خودروسازی ما تأثیر گذاشت تا تحریک احساسات با برنامه فتیله و ... نشان می دهد این کمپین‌ها و پویش‌های اجتماعی هم می‌توانند تولید مصادیق مجرمانه کنند و به منافع و مصالح کشور لطمه و ضرر بزنند.

متولیان اجرای انتخابات، به‌خصوص وزارت کشور باید درباره این آسیب تأمل کنند، حتی ممکن است در فاصله چهار ماهی که به انتخابات باقی مانده ممکن است شاهد فناوری‌های جدیدتری هم باشیم. آیا باید برای آنها هم قانون و مقررات جدیدی را وضع کنیم یا غافلگیر شویم؟