علیرضا اسلامی
مقدمه
33 سال از عمر مجلس شورای اسلامی بعنوان یکی از ارکان مهم نظام و یکی ازقوای سه گانه جمهوری اسلامی می‌گذرد که در فصول و اصول مختلف قانون اساسی بدان اشاره و به تعبیر امام راحل(ره): عصاره فضائل ملت نامیده شده است. سالروز شهادت آیت الله سید حسن مدرس که به عنوان الگو و مظهر نماینده مجلس شایسته بود، روز مجلس نامیده شده است. بر این اساس نکاتی به شرح زیر تبیین می‌گردد:
الف – بعضی از چالشها و معضلات مجلس
1- فقدان چشم‌انداز و برنامه میان مدت
2- حجم بالای ورودی طرحها و لوایح
3- اخطارهای نمایندگان که مقدار زیادی از وقت مجلس را می‌گیرد و فقط حدود10درصد آن وارد است
4- حجم بالای سئوالات که ممکن است تکراری باشد زیاد وقت مسئولان را بگیرد و بخش کمی از آن در جلسه علنی مطرح می‌گردد
5- ضعف قوانین و اصلاحیه‌های متعدد خوردن بر آن
6- تذکرات آئین نامه‌ای مکرر که وقت‌گیر است
7- ورود نمایندگان به حیطه‌های اجرایی که خارج از وظایف نمایندگی است وعده‌های اجرایی در هنگام تبلیغات انتخاباتی نامزدی مجلس در حوزه انتخابیه و نسبت به مراجعین
8- تاثیر سوء رفتارهای بعضی نمایندگان بر جامعه، مثل غیبت، تأخیر و عدم توجه در وقت مذاکرات
9- تدوین و تغییر مکرر قوانین انتخاباتی توسط مجلس
10-نارسائیهای کارشناسی در تدوین بعضی از طرحها و لوایح و حتی تصویب آنها
11-عدم نظارت دقیق بر اجرای قوانین و فقدان ساز و کار مناسب آن
12-طولانی شدن زمان اجرای قوانین از هنگام تصویب
13-فاصله گرفتن بعضی از نمایندگان از وظایف اساسی مجلس و پرداختن به امور رزمره و بعضاً اجرائی
14-حل معضل همسایگان مجلس که در طرح بهسازی و نوسازی قرار دارند
ب – پیشنهادات
1. افزایش جلسات علنی مجلس تا دستور جلسات به روز شود
2. تشکیل جلسات کمیسیونها بطور روزانه و در طول هفته
3. ایجاد روزنامه مجلس برای کسانی که امکان استفاده مستقیم از مذاکرات را ندارند
4. ایجاد مرکز نظرسنجی برای سنجش افکار درت دوین قوانین و ارزیابی نتایج قوانین
5. ارزیابی حدود 500 قرارداد دو یا چند جانبه که بعد از انقلاب با کشورهای مختلف منعقد شده است
6. ارزیابی میزان اجرای قوانین و نتایج آن
7. ارزیابی میزان تحقق برنامه‌های 5 ساله و چشم‌انداز 20 ساله در کشور و توسط دولتها
8. اصلاح قوانین انتخابات به منظور حضور تخصصهای مختلف مورد نیاز در مجلس
9. اصلاح قوانین انتخابات در مورد حوزه انتخابیه تهران بزرگ و برگزاری انتخابات بصورت منطقه‌ای
10. ممنوعیت داشتن مشاغل دیگر برای نمایندگان و محدود شدن فعالیت آنان به انجام امور نمایندگی
11. افزایش بهره‌وری بیشتر از تولیدات مرکز پژوهشهای مجلس
12. ایجاد دفاتر سازمانی مجلس در استانها و شهرستانها به منظور؛ ارتباط آسانتر مردم با نمایندگان و عدم مراجعه به مرکز و تهران، اجرای تحقیق و تفحصهای مربوط به استانها، استقرار دیوان محاسبات، استقرار نظارت بر انتخابات شوراها و استقرار دفتر نمایندگان
13. تنقیح قوانین و استخراج قوانین مادر و بهینه و به روز نمودن آن طبق جدول زمانی
14. نظارت موثر دیوان محاسبات بر دستگاهها و انتشار نتایج گزارشهای آنان، به ویژه تفریغ بودجه
15. استفاده از تجربیات نمایندگان و مسئولین سابق در مرکز پژوهشهای مجلس
16. تقویت جایگاه نظارتی مجلس جهت نظارت کامل بر دستگاههای اجرایی کشور وارزیابی نظارت کنونی
17. اعلام دریافت نظرات مردم در خصوص طرحها و لوایح و استفاده از آن
18. فعال شدن سیاستهای تحقیق و تفحص و اعلام به موقع نتایج آن
19. تشکیل پارلمان اسلامی مرکب از مجالس کشورهای اسلامی
20. امکان استفاده عموم از کتابخانه مجلس و افزایش ساعت کار آن
21. تطبیق دقیق و به روز مصوبات دولت و سایر مقررات با قوانین و اعلام موارد مغایر و عدم مغایر به قیمت تامین رعایت حقوق عامه
22. اصلاح آئین‌نامه داخلی مجلس برای تحقق پیشنهادات مذکور
23. تعیین شاخصهای مجلس مطلوب تا بتوان مجلس را در دوره‌های مختلف ارزیابی و مقایسه نمود
24. تنظیم قانون انتخابات جامع و کامل بر اساس نظام انتخاباتی حزبی توسط مراجع بالاتر از مجلس مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام تا احزاب در مقابل مردم، نسبت به رفتار نماینده‌شان پاسخگو باشند
25. واگذاری بررسی قوانین تخصصی و یا غیرمهم به کمیسیونها بر اساس اصل 85
26. مدنظر قرارد ادن اشکالات شرعی و قانونی شورای نگهبان بر مصوبات مجلس در تصویب قوانین و پرهیز از بروز مجدد آن
27. فعال شدن روابط عمومی مجلس و دعوت و پذیرش دانش‌آموزان برای آشنایی با کارمجلس
28. شناسایی مشکلات قضایی مردم و تهیه طرحهای مناسب یا اصلاح قوانین به منظور کاهش حجم چند میلیون پرونده قضایی که در سال تشکیل می‌شود
29. حل مشکلات اساسی جمعیت انبوه جوان در امر اشتغال؛ ازدواج و مسکن
30. توجه به نیازهای حقیقی و واقعی توده‌های جامعه و رفع موانع قانونی آن و تامین راهکارهای قانونی برای آن
31. پرهیز از اقداماتی که موجب اتهام سازشکاری و سیاسی کاری و داد و ستد معدودی از نمایندگان یا مجریان در جریان سئوال و استیضاح و تحقیق و تفحص و رأی اعتماد و استیضاح می‌گردد، می‌شود.
32. کاهش حجم سفرهای خارجی غیرضروری نمایندگان و ممنوعیت دریافت هر نوع هدیه از دستگاههای اجرایی
33. ارسال مقررات همه دستگاهها به شورای نگهبان جهت تطبیق با شرع و قانون اساسی طبق اصل 4 قانون اساسی
34. حضور جدی و موثر نمایندگان در مجامع و شوراها و هیاتهایی که باید نماینده مجلس حضور یابد.
35. انحلال کمیسیون اصل 90 و واگذاری وظایف آن به کمیسیونهای تخصصی مجلس
36. الزام کلیه دستگاههاه و نهادها و شوراها و مجامع به ارسال کلیه مقررات خویش برای ریاست مجلس جهت تطبیق با قوانین
37. تدوین برنامه 5 ساله مجلس جهت تحقیق چشم‌انداز 20 ساله توسط قوه مقننه که بعد از 33 سال هنوز تحقق نیافته است
38. گسترش فرهنگ قانون‌گرائی و آشنایی با قوانین در رسانه‌های مختلف
39. تحقق فرامین و رهنمودهای امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری در طول ادوار مختلف مجلس از قبیل موارد زیر:
محورهای برخی از پیامهای امام(ره) به مجلس
1- رسیدگی به حال مستضعفین و محرومین
2- نترسیدن از همه قدرتها
3- اجرای عدالت
4- توجه به شرع مطهر
5- الگو بودن
6- هماهنگی با دولت
7- ملاک قرار گرفتن سیاست نه شرقی و نه غربی
8- تصویب قوانین مرتبط با عمران و رفاه حال ملت
9- رعایت اخلاق اسلامی
10-رعایت تقوا در نطقهای پیش از دستور
11-عدم تفرقه
12-ساده زیستی
محورهای برخی ازپیامهای مقام معظم رهبری به مجلس
1- پیمودن راه امام(ره)
2- رعایت اهمیت مجلس که برای هر دقیقه آن هزینه زیادی می‌شود
3- فرصت گذاری برای همفکری و مشورت علاوه بر جلسات علنی و کمیسیونها
4- حضور فعال و عدم غیبتهای غیرموجه
5- تقوا و توکل به خدا و بی اعتنایی به تشریفات زائد و تجملات و عدم گروه‌گرایی
6- جهت گیری کلی مجلس و اهداف و شعارها در مسیر ارزشهای متعالی اسلام
7- مظهر یکپارچگی و وحدت ملت بودن
8- همکاری و همدلی مجلس ودولت و نظارت مطلوب و قانونی و همکاری دلسوزانه با سایر قوا
9- برقراری رابطه با توده‌های مردم و محرومین
10-شناخت فوریتها و اولویتها و پرداختن به آن
11-تلاش برای مبارزه با فساد، فقر و تبعیض
12-استقلال اقتصادی
13-بیداری و هوشیاری
14-مظهر وفاق و آرامش ملی بودن