نگاه

اوج توحید در خطبه حضرت زهرا(س)

حضرت زهرا(س) اسوه همه انسان‌ها به‌ویژه بانوان جهان است.
حجت الاسلام خسروپناه- بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. همان‌طوری که قرآن می‌فرماید: «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ»(1) و پیامبر اسلام را به عنوان اسوه برای همه مؤمنین و مؤمنات معرفی کرده، حضرت زهرا(س) هم به عنوان اسوه همه انسان‌ها به‌ویژه بانوان جهان است. از زوایای مختلف می‌توان برای الگوگیری استفاده کرد؛ همسرداری، رعایت حقوق همسایگان، مسئله تربیت فرزندان، در مسائل معنوی، عبادی، سیاسی، اقتصادی، تأکیدی که نسبت به مسئله آخرت داشت، بحث‌هایی که در باره زن مطرح کرده از ساده‌پوشی زن و تأکید بر اخلاق نیکوی زن، بحث تقسیم کار با همسر، در باره آرایش زن و مسائل مختلف. به همین خاطر به جرئت می‌توان گفت که حضرت فاطمه زهرا(س) برتر از همه زنان جهان و زنان مسلمان است. در حدیث هم این مطلب سیده‌النساءالعالمین و روایاتی که از پیغمبر و اهل‌بیت عصمت و طهارت مطرح شده.
از ویژگی‌های مهمی که حضرت زهرا(س) داشت، مسئله ولایتمداری و ولایت‌پذیری آن حضرت بود. حضرت از حریم ولایت حفاظت و دفاع کرد؛ به‌طوری که حتی معاویه اقرار می‌کند حضرت زهرا(س) شب‌ها سوار بر مرکبی می‌شد و امیرالمؤمنین با او می‌رفت به در خانه صحابه پیغمبر و به آنها ولایت امیرالمؤمنین را یادآوری می‌کرد و در واقع به آنها می‌فهماند که ولایت از آنِ امیرالمؤمنین، علی‌بن ابی‌طالب(ع) است. البته آنها شب‌ها ولایت علی(ع) را تأیید می‌کردند، ولی روزها سر باز می‌‌زدند و سراغ دیگری می‌رفتند. این ویژگی منفی‌ای بود که متأسفانه آنها داشتند و قرآن هم به صراحت اشاره کرده است که جمعی از صحابه پیغمبر، منافقان، یعنی کسانی‌ که در زمان پیغمبر بودند. به تعبیر اهل سنت صحابه پیغمبر کسی است که در زمان پیغمبر به پیغمبر ایمان آورده باشد. اینها صحابه پیغمبر بودند، ولی منافق‌اند و صفت نفاق را داشتند. خطبه مفصلی که حضرت زهرا(س) در مدینه خواند و مسلمانان را به امیرالمؤمنین فراخواند و صحبتی که با تک‌ تک صحابه پیغمبر داشت و حمایتی که از امیرالمؤمنین تا لحظه شهادت کرد، دال بر ولایتمداری آن حضرت است.
حضرت زهرا(س) در خطبه‌ مفصلی که می‌خواند، مسئله خداشناسی، نبوت ‌شناسی، امامت‌ شناسی و معادشناسی را مطرح می‌کند و می‌فرماید: «أَلْحَمْدُلِلّهِ عَلی ما أَنْعَمَ وَ لَهُ الشُّکْرُ عَلی ما أَلْهَمَ، وَ الثَّناءُ بِما قَدَّمَ، مِنْ عُمُومِ نِعَمِ ابْتَدَأَها، وَ سُبُوغِ آلاءٍ أسْداها، وَ تمامِ مِنَنٍ أوْلاها، جَمَّ عَنِ الاْءحْصاءِ عَدَدُها»، سپاس خدایی را که نعمت‌هایی را ارزانی داشته، سپاس خدایی را که اندیشه نیکو در دل‌ها نگاشته است،         
 
اوج توحید در خطبه حضرت زهرا(س)
سپاس بر نعمت‌های فراگیری که از چشمه لطفش می‌جوشد و عطاهای فراوانی که بخشید، نعمت‌هایی که به شمارش در نمی‌آید و پاداش آن از توان بیرون است.
این تعابیر بسیار عالی است، یعنی انصافاً اوج توحید را در خطبه حضرت زهرا(س) می‌بینید. ضمن این‌که چادر بر سر نهاده همراه جمعی از بانوان وارد مسجد می‌شوند، درحالی که ابوبکر و جمعی از مهاجرین و انصار هم در مسجد حضور دارند. پرده سفیدی آویختند و حضرت پشت پرده با حرارت این خطبه را بیان می‌کند، خداشناسی و بحث رسالت پیغمبر را مطرح می‌کند، «گواهى مى‏دهم که پدرم محمد بنده او و فرستاده اوست. پیش از آنکه او را بیافریند برگزید. و پیش از پیمبرى انتخاب بخشید و به نامیش نامید که مى‏سزید»  خدا پیغمبر را برانگیخت تا کار خود را به اتمام برساند و آنچه را که مقدر ساخته به انجام برساند. پیغمبر که درود خدا بر او باد دید: هر فرقه‌ای دینی گزیده... پیغمبر مردم را به راه راست هدایت کرد، از تاریکی‌ها و تیرگی‌ها نجات داد و... خلاصه پیامبر را معرفی می‌کند. بعد از خداشناسی و نبوت‌شناسی، حضرت می‌فرمایند: «ای مهاجران! این حکم خداست که میراث مرا بربایند و حرمتم را نپایند؟» خطاب به ابوبکر می‌فرماید: «خدا گفته تو از پدر ارث بری و میراث پدر را از من ببُری؟ این چه بدعتی است که در دین می‌گذاری؟ مگر از داور روز رستاخیز خبر نداری؟» و با ایشان احتجاج می‌کند و بعد حضرت می‌فرماید: «شما به علوم قرآن از پدر و پسرعمویم، علی داناترید؟» با ابوبکر احتجاج می‌کند که آیا از علی داناتر هستید؟ علی که اعلم‌الناس است و همه علوم را می‌داند، آیا شما از او داناتر هستید؟ خلاصه این احتجاج‌ها‌ را دارد و با بیان این خطبه تک‌تک اعمال و رفتاری که ابوبکر بعد از وفات پیغمبر داشته است، محکوم و نفی می‌کند و حاکمیت و خلافت او را زیر سئوال می‌برد.

پی‌نوشت‌ها:
(1)قرآن کریم، سوره احزاب، آیه 21.

https://shoma-weekly.ir/h0vCyn