زنان

اقدام مشارکت‌جویانه جایگزین رفتارهای سلیقه‌ای برای مقابله با رفع حجاب

در توسعه و ترویج فرهنگ عفاف و حجاب باید بر فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی و تبلیغی تأکید گردد و از این طریق تلاش شود تا فضای اجتماعی و فرهنگی جامعه به گونه‌ای ساخته شود که افراد به‌صورت طبیعی در آن فضا به رعایت حجاب اقدام کنند
گفتگو نفیسه زارعی- اجبار اجتماعی بهعنوان ابزار مقابله از آن دست از واژههایی است که در پس پرده خود حرفهای زیادی برای گفتن دارد؛ اما عمدهترین موضوعی که اجبار اجتماعی را در برخی از حوزهها مورد اما و اگر قرار میدهد؛ چگونگی اعمال این موضوع است، مسائلی نظیر اینکه آیا کنترل ناهنجاریهای اجتماعی بهویژه در حوزه عفاف و حجاب با ابزارهایی نظیر جریمه نقدی، حبس و... قابل حل است به ویژه اینکه روزها شاهد معضل عدم رعایت قانون و کشف حجاب در اتومبیل از سوی عدهای علیرغم وجود جریمه هستیم، موضوعی است که ما را به گفتگو با دکتر زهراسادات طباطبایی جامعهشناس و مدرس دانشگاه سوق داد:

فرای تمام نگاههای گوناگونی که به حوزه حجاب میشود؛ شما از منظر جامعهشناسی چگونه نگاهی را به این حوزه صحیح میدانید؟

حجاب و عفاف به عنوان یک ارزش ذاتی در هر انسانی وجود دارد، برانگیختن این حس نیاز به نهادینهسازی دارد؛ بنابراین کافی است به حجاب بهعنوان یک فرهنگ یا ارزش فرهنگی نگاه کنیم.

حجاب به خودی خود یکی از مظاهر ایمان است، تحکیم باورهای اعتقادی از جمله مهمترین تدابیری است که میتوان با توسل به آن فرهنگ حجاب را در جامعه تعمیق کرد؛ بنابراین با نگاه فرهنگ محور به حجاب در مییابیم که ابزار اجبار اجتماعی اعم از جریمه نقدی و جز آن چندان مؤثر نخواهد بود، درعوض اگر ما به نقش کلیدی نهادهایی مانند خانواده و آموزش تمرکز کرده و بر همین اساس برنامهریزیهای آموزشی از نوع آموزش غیرمستقیم را در دستور کار قرار دهیم در بلندمدت میتوان شاهد آثار و نتایج مطلوبی در حوزه بهبود وضعیت عفاف و حجاب باشیم.

به چه علت ابزار اجبار اجتماعی پاسخ مدنظر ما را در این حوزه نمیدهد؟

گرهخوردن لفظ قانون و اعمال آن با واژه پلیس بعضا بهدلیل باری که این واژگان با خود به همراه میآورد، ممکن است در حوزه عفاف و حجاب برخی از افراد را دچار لجبازی کرده و باعث تشدید ناهنجاریهای پوششی شود؛ ضمن آنکه گاهی اوقات ممکن است مجری قانون با برخوردهای سلیقه محور یا بر این لجاجت دامن زده یا با اجرای ناقص قوانین هیچ کمکی به بهبود اوضاع نکنند؛ البته نباید از این مهم غافل شد که وجود قوانین مناسب در این حوزه به خودی خود خوب است؛ اما زمانی قوانین صورت مساعدتری به خود میگیرد و میتوانیم نتایج آن را در جامعه ببینیم که به طور مطلوب اجرا شود.

بهنظر شما راهکار مناسب، جایگزین و حتی مکمل اجبار اجتماعی چیست؟

برای تفهیم هرمطلبی اصولا آموزش حرف اول را میزند، آموزش حریمهای عمومی و خصوصی یکی از اصلیترین موضوعاتی است که در جامعه ما در اثر عواملی مانند فرهنگ مهاجم به خوبی نهادینه نشده است، از همین رو است که گاهی فضاهایی مانند شبکههای اجتماعی یا درون خودرو شخصی، از سوی افراد فضای خصوصی فرض شده و اقدام به برداشتن حجاب خود در پشت رُل و در حین رانندگی میکنند، یکی از عمدهترین مصادیق کنترل اجتماعی در این حوزه درنظرگرفتن مبلغ جریمه مالی برای قانونشکنان است، قانونی که البته این روزها آنچنان که از شواهد و قرائن برمیآید مورد تغافل از سوی مردم و مجریان قانون قرار گرفته است و از همین رو درنظرگرفتن این جریمهها نمیتواند پاسخگوی نیاز حقیقی حوزه عفاف و حجاب باشد.

جایگاه اقدامات و تصمیمات مشارکتجویانه در زمینه رفع بدپوششی چیست؟

در توسعه و ترویج فرهنگ عفاف و حجاب باید بر فعالیتهای فرهنگی، آموزشی و تبلیغی تأکید گردد و از این طریق تلاش شود تا فضای اجتماعی و فرهنگی جامعه به گونهای ساخته شود که افراد بهصورت طبیعی در آن فضا به رعایت حجاب اقدام کنند؛ در حقیقت زندهنگهداشتن روح فطری حیا و عفاف میبایست در برنامهها و طرحهای متولیان این مهم، مورد توجه قرار داده شود تا افراد به آن عادت کنند و از سویی نیز زدگی اجتماعی از حجاب که بهعنوان یکی از اصلیترین نمادهای اسلام است ایجاد نشود، البته نباید از نظر دور داشت که رعایت و حفظ حجاب تنها مختص بانوان نیست و در برنامهریزیهای گوناگون از نقش و مسئولیت مردان نباید غفلت کرد، درحقیقت در تبلیغ و آموزش و در نهایت حرکت فرهنگی در حوزه عفاف و حجاب عزم و ارادهای همگانی را میطلبد و در حقیقت مردم خودشان را باید در این فرایند مشارکتجویانه ببینند تا از این طریق و در یک بازه زمانی نسبتا بلندمدت شاهد گسترش فرهنگی که برخواسته از فطرت پاک بشر است، باشیم.

https://shoma-weekly.ir/r047hU