حجت الاسلام حسین معزی- شیعیان با پسوند جعفری شناخته می‌شوند و می‌بایست این موضوع را یک ‌مقدار بیشتر باز کنیم. دوران امام صادق(ع)، دوران فراز و آزادی خاطر بیشتر امامان بوده و طریق راهنمایی و روشنگری و طریق دینی است؛ لذا به ما می‌گویند شیعه اثنی عشری. به دلیل این‌که دو قسم دارد، بسیاری از شیعیان پس از امام صادق(ع) وارد فرقه اسماعیلیه و از شیعه اثنی عشری جدا شدند و بحث مشخص کردن شیعه اصیل مطرح است. دیگر این‌که بسیاری از تعالیم دینی ما که مبنای رفتارهای شریعتی ماست، برگرفته از بیانات و روایاتی است که از امام صادق(ع) نقل شده است. باید نگاه به این سمت باشد که امام صادق(ع) نمونه‌ای از مدینه فاضله‌ای است که در تفکر شیعی همواره بدان پرداخته می‌شده و برای بسط و گسترش معرفت در جامعه بشری بوده است و اگر این فضا برای تک تک ائمه ما مهیا می‌شد چقدر فرامین و فرمایش‌های این حضرات برای طریق هدایت راهگشا بود؛ لذا امام صادق(ع) نمونه‌ای است برای آنان که به دنبال طریق حق هستند، اما پیام رفتار امام صادق(ع) با جامعه شیعی چگونه بوده و هست؟ تمام تلاش امام صادق(ع) در جهت آگاه کردن جان‌های خسته در مسیر بندگی خداست.
امام رضا(ع) روایتی دارند که می‌فرمایند: «لَوْ عَلِمَ الناسُ مَحاسِنَ کَلامِنا لَاتَّبَعُون»، اگر اجازه می‌دادند مردم معارف و کلام ما را بشنوند، جان‌های تشنه به واسطه این‌که این کلام از منبع اصلی است، همراه و تبعیت‌کننده راه اهل‌بیت(ع) می‌شدند. لذا زمان امام صادق(ع) فرصتی تاریخی مهیا می‌شود که معارف ناب و گوهرها را برای مردم بیان کنند. وظیفه امام راهبری، راهنمایی و دستگیری است، اما ما هم در برابر او وظیفه داریم. این است که فقط اهل‌بیت(ع) باشند، محیطی مهیا باشد که بیانات و فرمایش‌هایشان را بگویند. حالا بعدش چی؟ توقع این است که بشریت در پذیرش این سخنان و کلام و عمل به آن همراه باشند. من و شما به امام صادق(ع) به عنوان امام شیعیان و به مکتب تشیع ایمان داریم که این یک بحث است؛ یک بحث این است که حرف را بپذیریم و تشکر کنیم که بهترین سخن و بهترین کلام گفته شده است، اما اصل این است که واقعاً به آن کلام عمل کنیم.
اهل‌بیت(ع) مخصوص زمان خود نیستند. پیام‌های اینها برای جامعه بشریت است، لذا اگر مطلبی از امام صادق(ع) در آن دوران بیان شده است، نه فقط برای آن دوران است، همان‌طور که می‌بینید تمامی ملاکات فقهای ما برای بررسی‌ها و دستیابی به منابع اصلی در راستای کشف شریعت و راهگشایی طریقت به سوی خداست. این فقها از بسیاری از روایات صادقه امام باقر(ع) و امام صادق(ع) استفاده می‌کنند. لذا در حق اهل‌بیت(ع) اجحافی شده است ـ‌که می‌تواند از جانب بسیاری از ما شیعیان باشدـ و آن را به این صورت مطرح می‌کنم که ما اهل‌بیت(ع) را در قالب شخصیت‌هایی می‌بینیم که احساسات ما را اقناع می‌کنند. ما نسبت به آنها محبت داریم که در ولادت‌هایشان شاد و در شهادت‌هایشان عزادار می‌شویم. همه توقع از شیعه‌گری همین است؟ این‌که امام صادق(ع) فرمودند: «شِیعَتُنا خُلِقُوا مِنْ فاضِلِ طِینَِتِنا وَ عُجِنُوا بِماءِ وَلایَتِنا یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنا ویَفْرَحُونَ لِفَرَحِنا» که شیعه ما با شادی ما شادند و با ناراحتی ما ناراحت. آیا فقط همین است؟ در خیلی از جاها در روایات امام صادق(ع) داریم که از شیعیان گله می‌کنند که ما دم دست شما هستیم، منابع متصل به آسمان هستیم، حرف‌های اصلی هستیم، اما کسی از شما نمی‌آید از ما استفاده کند. این گله اهل‌بیت(ع) از شیعیان است؛ لذا باید دقت شود که اگر اهل‌بیت(ع) وظیفه خودشان را راهگشایی و طریق‌گشایی برای هدایت می‌دانستند و انجام می‌دادند، ما نیز وظیفه داریم. امام صادق(ع) در جایی فرمودند: «مردم را با عملتان به سوی ما هدایت کنید، نه فقط با بیانتان». این‌که فقط جشن و عزا بگیریم، کافی است؟ امام صادق(ع) در جایی فرمود: «معاشر الشیعه کونوا لنا زینا و لا تکونوا علینا شینا»، زینت ما باشید، نه باعث سرشکستگی ما. آیا شیعه امام صادقی این است که در این سطح زندگی کنیم؟ آیا شیعه امام صادق(ع) این است که تخدیر روحی خود را با نوعی محبت ابراز بدارد؟ شیعه امام صادق(ع) باید از امام صادق(ع) پیروی کند. بنشینیم بسنجیم که آیا رفتارهای سیاسی، اجتماعی و عبادی ما با مکتب و طریقت امام صادق(ع) همخوانی دارد؟ مهم همین است، نه این‌که بگوییم کاش ما زمان شما اهل‌بیت بودیم. اگر زمان شما اهل‌بیت بودیم چه می‌کردیم؟ آیا بارشان می‌شدیم یا یارشان؟ سنجش این امر خیلی راحت است. خیلی‌ها بودند که دوست داشتند همراه اهل‌بیت باشند، وقتی در طریق می‌آمدند و می‌دیدند سخت است، می‌گفتند آقا ما فقط شما را دوست داریم. امام حسن عسگری در جایی می‌فرمایند، فرق شیعه و محب همین است که عده‌ای فقط محبّ اهل‌بیت هستند، اما شیعه جای پای آن کسی می‌گذارد که می‌خواهد از او پیروی کند. ما باید بسنجیم که جا پای امام صادق(ع) می‌گذاریم؟ ما جا پای اهل‌بیت(ع) می‌گذاریم؟ اگر نمی‌گذاریم در جهت اصلاح آن قدم برداریم.

* مسئول واحد تهران دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم