نصرعزیزی - قانون اساسی به صورت کلی تکلیف تایید واحرازصلاحیت نامزد های ریاست جمهور و فرآیند همه جانبه آن را معین نموده است. بر این اساس شورای محترم نگهبان وظیفه دارد مصداق رجل سیاسی مذهبی را مشخص نماید. به این منظور این شورا باید با استفاده از شاخص ها و معیارهای قابل سنجش و اندازه گیری شرایط نامزدهای ریاست جمهوری را اثبات و احراز نماید. در مرتبه بعدی بررسی های اولیه برای احراز صلاحیت مرحله اول با مستندات مسلم اولیه انجام گیرد و در مرتبه بعدی با آزمونی جامع با چارچوب‌های هدایت شده و دهها سوال چند گزینه‌ای، شرایط احراز را واضح وتسهیل و اشکال های روند گذشته را برطرف نماید.

هدف از این آزمون عبارت است از؛

۱ - کشف نشانه های اجتهاد عقلی در نامزد ریاست جمهوری.

2 - شناسایی ویژگی های مدیر و مدبر بودن.

۳ - شناخت خصوصیات کلان نگری.

۴ - شناخت نوع نگاه و سطح بینش نسبت به مدیریت کلان جامعه.

۵- شناسایی شاکله و جامعیت شخصیتی برای جایگاه نفر دوم نظام.

6 - تسهیل شرایط گزینش اصلح برای رقابت.

آزمون مورد نظر چند ویژگی خواهد داشت؛ ۱/ این آزمون تا حدودی روشی است برای کشف اجتهاد عقلی و تدبیری 2/ سوالات استنباطی ، ادراکی و آزمون نوع وسطح تشخیص را مشخص می‌نمایند. 3/سوالات لزوماً تخصصی صرف نمی باشند. 4/مجمعی از صاحب نظران و اندیشمندان متخصص و مرتبط، باهدایت شورای محترم نگهبان، طراحی سوالات را به عهده خواهند داشت. ۵/ معیارها و شاخص هایی برای مبانی سوالات در دسته بندی های متفاوت مشخص می شود که این معیار ها بر اساس تعاریف صورت گرفته با گزینه‌های مشابه اندازه گیری می شوند. نکته قابل توجه این است که در این آزمون تفاوت ها و تشابهاتی با آزمون خبرگان رهبری و آزمون گیرندگان و آزمون شوندگان وجود دارد. علاوه بر این، طراحی سوالات باید به نحوی باشد که مستند به یک یا چند روایت معتبر یا آیات محکم باشند. استاندارد سازی سوالات بر اساس تجارب و دیدگاه اندیشمندان و صاحب نظرانی که به طرح سوال می پردازند، با تجارب قبلی خود انجام خواهد شد. نکته قابل توجه دیگر این است که آزمون باید فراتر از اندازه گیری توانایی های اثبات شده نامزدها باشد و این اندازه گیری باید ناظر به توانمندی‌های آشکارنشده بوده و نحوه بروز و ظهور بهره هوشی مدعی نامزدی را در سطح کلان اثبات نماید. این آزمون اگر چه شباهتی با آزمون اندازه گیری هوشی دارد، ولی باید با جامع نگری موضوعی، فراتر از آن به نتایج مورد نظر نگریست.

بر این اساس حداقل در ۸ حوزه متفاوت، شاخص ها و معیارهایی که هر کدام مبنای طراحی و هدایت گر یک یا چند سوال چند گزینه ای خواهند بود، مورد توجه می باشد که عبارتند از؛

درحوزه سیاسی معیارهایی شامل؛ بصیرت سیاسی، درک و فهم از جمهوریت و مردم سالاری دینی، نوع نگاه سیاسی، برداشت نسبت به بحران ها و تهدیدها، خطوط قرمز، حکمرانی، کودتا،شورش‌های اجتماعی، براندازی ها، جریان های سیاسی، تحزب، اتحاد ملی، ائتلاف، فروپاشی، دین سیاسی، سیاست دینی، مدینه النبی، حقوق افراد، حقوق گروه ها، آزادی بیان، امنیت، تعامل، ام القرا بودن، زندان و حبس، جنگ، استعفاء و تسلیم.

در حوزه درک و فهم کلیدی، معیار هایی شامل؛ سطح فهم و درک، سطح و وزن فکری قوه تشخیص، درک و فهم از مقوله فرهنگ، درک و فهم از هویت قانون اساسی، نوع نگاه به قوانین موضوعه، نوع نگاه به راهبردها، دور اندیشی، نوع نگاه به فرصت سازی و فرصت سوزی، تربیت، مهد کودک، آموزش و پرورش، مبانی سکولاری، مبانی لیبرالی، جنسیت زن و مرد، درایت و تدبیر، مقایسه، مصلحت، استکبار جهانی.

در حوزه نگاه دینی معیارهایی شامل؛ درک وفهم از مبانی مذهبی، درک و فهم از حکومت اسلامی، نهج البلاغه، رساله عملیه، عزت اشخاص، ولایت فقیه، نقش ولی فقیه در هدایت موضوع انتظار، رابطه ولایت فقیه با امامت، رابطه حکم فقهی با موضوع، جهان بینی، تکلیف، شهادت طلبی، اجماع، سنت.

در حوزه مدیریتی معیارهایی شامل؛ ابتکار، هماهنگی، سازماندهی، نگاه به سطوح مدیریت کلان، متوسط و خرد، نوع نگاه به مسئله محوری و حل مسئله، خلاقیت، تشخیص اولویت ها، کارایی و کارآمدی، فعال بودن، اختیارات، مدیریت زمان، تنبیه و تشویق نظام مند، برنامه.

در حوزه اقتصادی معیار هایی شامل؛ نوع نگاه اقتصادی، تخصیص امکانات، اثربخشی، نظام طبقاتی، تولید ثروت، خلق ثروت، دانش بنیانی، بهره وری، تورم، فقر، خصوصی سازی.

در حوزه اخلاقی معیارهایی شامل؛ اصول اخلاقی، مشورت پذیری، سعه صدر، تواضع، پاکدستی، جاذبه و دافعه، روش‌های قهرآمیز، تعهد.

در حوزه ارتباطات معیار هایی شامل؛ رسانه، جاذبه و دافعه، فضای مجازی، مطبوعات، کتاب.

در حوزه اجتماعی معیارهایی شامل؛ نگاه جامعه شناسی، نگاه روانشناسی، نظم و نظام مندی، عدالت اجتماعی، تبعیض، دانشگاه، انحصار، قانون، قانون گرایی، تحقیقات و مطالعات، تخصص، رفاه اجتماعی.

نتیجه؛ شورای محترم نگهبان دراین مرحله، علاوه برآنکه درمراحل قبلی واصلاحات قانونی جدید انجام داده و می دهد، آزمون جامع را به آن اضافه نماید و با امتیاز گذاری حد قبولی وحد وسطی وحد مردودی، مسیر را برای تایید صلاحیتها فراهم نماید و باید درسازوکارجدید، از ثبت نام هر بی صلاحیتی که مایه وهن نظام است، پیشگیری کند.